Mariola Przyjemska

Born in 1963 in Warsaw. She is a multimedia artist creating painting, photography, and film works. She graduated from the Academy of Fine Arts in Warsaw. In 1988, she defended her diploma in the painting studio of Tadeusz Dominik and an annex in installation art in the studio of Ryszard Winiarski. An exhibition presenting her diploma works took place the same year at the Dziekanka Gallery in Warsaw.
At the beginning of her creative practice, in the so-called mystical period, Przyjemska focused mainly on ecstatic, neo-expressionist painting, although already during her studies she did not shy away from performance and installations, in which she used the element of fire. The mystical period was both a time of searching for means of expression for unorthodox spirituality and a search for her own identity as a woman-artist.
In paintings kept in a limited color palette, reminiscent of alchemical flames, one can see quotes from both ancient and Christian iconography, references to old masters’ painting, as well as pre-war and post-war avant-garde. At the beginning of the 1990s, references to Mediterranean pool architecture and Oriental motifs also appeared, expressing spiritual and cultural searches at the intersections of East and West influences.
From around 1993, the artist’s interests focused on utilitarian textiles, and then on a specific type of it—clothing labels. Initially creating paintings incorporating label motifs, she then boldly moved to large-format photography, where these small objects grow to the size of street banners. Besides enlargement, the artist intervened in their images—showing the reverse side resembling contemporary abstract painting, removing or adding letters, thereby creating ambiguous messages.
In the following decades of her work, Przyjemska alternately used painting, photography, and occasionally film, always referring to already existing trends in ancient and contemporary art: constructivism, minimalism, pop art in cycles such as Różnica i powtórzenie (Difference and Repetition), Obrazy greckie (Greek Paintings), Kosmetyki (Cosmetics), Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (Museum of Modern Art in Warsaw), Warszawa w budowie (Warsaw Under Construction), Jazy, Rondo ONZ, Victoria’s Secret, and Sky Sawa.
Przyjemska is also a persistent commentator on the economic, social, and political transformation taking place in Poland since the mid-1980s.

I felt that I wanted to make art close to the body. And it turned out that way, literally. I discovered labels.

I’ve always been fascinated by signs and symbols – I painted them at the beginning, during my mystical period. My first label was Alaska (oil on canvas, 1993). I was seduced by this image of bears walking. And when I began to look for labels, I found that they were amazing. Whole landscapes. I could do this for the rest of my life.

The process of arriving at Labels was multi-layered. I was friends with sculptors and started to ‘dismantle’ the painting as a sculpture. What is it? A stretcher, canvas with warp and weft. I painted lines like threads and that’s how the material appeared. At the Venice Biennale in 1993, I saw the works of Kiki Smith and Pipilotti Rist. In Poland, body art was just beginning, and the there were so powerful! Smith made a kneeling woman who was pooping, and it was falling into her mouth. You can’t get any more about the body than that. I felt that I wanted to make art close to the body. And it literally came true. I came across labels. (…) I tried to make them mine. I appropriate them.

At first, I thought of labels as images, but then I realised how powerful they are. That they are a brand. They speak of status, belonging, the system, entanglement. We marvel at them, and only then do we realise what they are. At first, people didn’t know what to make of Labels. I started them before critical art, which is perhaps why the community reacted so harshly to my work. It didn’t fit into the image of critical art. (…)

I was excluded by critics who began to describe and label this art. It wasn’t that I didn’t have exhibitions. I did. I even travelled around the world. But in Poland, I was ignored, no one was interested in what I was doing. Maybe they were afraid of me because I was different? Was I a threat? But isn’t that what art is all about, diversity? It lasted 15 years and it was totally unpleasant for me. I was fed up with the whole Polish art scene. But I did my thing.

I think intuition can make good art. If someone knows from start to finish what they want to do and they do it, it’s calculated and the result is a rigid discourse. Unambiguity. I dissolve that. Just like I took that brand message and dissolved it. Sometimes it’s surreal and refers to art, and sometimes directly to politics, and for example Americanos is not Americanos – it’s just some kind of Harlem person and suddenly it’s about racism.

Frontfix is a Slovenian label that I ripped off some Serb. It said ‘chemical cleaning’, and I changed it to ‘ethnic cleaning’. I was referring to the war in Yugoslavia. A fixed front. A war front. A loop. Repetition. Politics began to become clearer in my mind at that time. Unfortunately, it’s still relevant. (…)

After Labels, I did Cosmetics and Alcohol. Everyone is afraid of alcohol. What to do with it? It’s tempting, but I didn’t want to encourage drinking… I said that alcohol is very close to the body, it literally affects the guts, the soul. I went crazy with cosmetics – I started in 1997 and kept going for three years, then returned to them in 2005.

(…) I was in a cosmetics shop recently, and now it’s crazy! Beautiful forms. It’s about seduction. Seduction by capitalism, too. Cosmetics are a political tool. I saw a film about the history of lipstick – it shocked me! Adolf Hitler liked nature, naturalness, no make-up. During World War II, red lipstick was a symbol of protest in America. A female worker stands at a machine, but she has red lipstick on her lips. 1234567891011.

At the beginning of my career, my artistic eye was completely different. I started with photography – what mattered was the photo, capturing the moment. Now, when I paint, I feel that the photo becomes part of the painting. My paintings are a form of rebellion. I knew from the very beginning that I would not promote glamour, I would not praise all this ostentation. On the contrary — I would show it in a critical way. My work is always about the clash between the title and the image; it’s my way of expressing my attitude towards capitalism, which today manifests itself in every aspect of our lives, and fashion is one of its most vocal vehicles.

I have seen how attitudes towards luxury have changed over the last three decades. Today, splendour is easily accessible, almost at our fingertips. What was once unattainable is now widely available, both in its real version and in its counterfeit forms. Labels that were once a symbol of higher status are now often just part of a consumerist game, devoid of any real meaning. Fascism and the fashion industry are inextricably linked, even if they try to hide it. And it is this clash — between image, title and reality — that emphasises my attitude towards capitalism12.

The text was written in collaboration with Romuald Demidenko (2024).

The artist was interviewed by Joanna Ruszczyk.

1Fragments of an interview given to Joanna Ruszczyk: Something went wrong. Conversation with Mariola Przyjemska, "Magazyn Szum", 14.10.2022.
2Mariola Przyjemska, Volcano, 1992, oil on canvas, 160 × 220 cm. Thanks to the artist’s courtesy.
3Photo: Mariola Przyjemska, Frontfix, from the series "Labels", 1996, color photography, 140 × 220 cm. Thanks to the artist’s courtesy.
4Photo: Mariola Przyjemska, More money, more lipstick, 1997, ink, gouache, and watercolor on paper, 50 × 35 cm. Thanks to the artist’s courtesy.
5Photo: Mariola Przyjemska, Prada, from the series "Cosmetics", 2005, gouache on cardboard, 50 × 70 cm. Thanks to the artist’s courtesy.
6Photo: Mariola Przyjemska, Pope pistol, from the series "Pistols", 2014, gouache on cardboard, 50 × 70 cm). Thanks to the artist’s courtesy.
7Photo: Mariola Przyjemska, Alcohols, 2004, color photography, 50 × 66 cm). Thanks to the artist’s courtesy.
8Photo: Mariola Przyjemska, Cannons, from the series "Museum of Modern Art in Warsaw", 2005, color photography, 44.5 × 59 cm. Thanks to the artist’s courtesy.
9Photo: Mariola Przyjemska, Antifan, from the series "Banners", 2018, color photography, 120 × 72 cm). Thanks to the artist’s courtesy.
10Photo: Mariola Przyjemska, Good Change, from the series "Warsaw Under Construction", 2015, oil on canvas, 51 × 71 cm). Thanks to the artist’s courtesy.
11Photo: Mariola Przyjemska, Victoria's Secret, 2019, color photography, 44 × 36 cm. Thanks to the artist’s courtesy.
12Interview with the artist about recent painting works conducted by Ewa Opałka and Romuald Demidenko, 21.12.2024.

— ur. 1963 w Warszawie. Jest artystką multimedialną, tworzącą prace malarskie, fotograficzne i filmowe. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1988 obroniła dyplom w pracowni malarstwa Tadeusza Dominika oraz aneks z zakresu instalacji w pracowni Ryszarda Winiarskiego. Wystawa prezentująca prace dyplomowe miała miejsce tego samego roku w warszawskiej Galerii Dziekanka. Na początku swojej praktyki twórczej, w tak zwanym okresie mistycznym, Przyjemska koncentrowała się głównie na ekstatycznym, neo-ekspresjonistycznym malarstwie, choć jeszcze w trakcie studiów nie stroniła od performance oraz instalacji, w których wykorzystywała żywioł ognia. Okres mistyczny to zarówno czas poszukiwań środków wyrazu dla nieortodoksyjnej duchowości, jak i poszukiwania własnej tożsamości jako kobiety-artystki. Na utrzymanych w ograniczonej palecie barwnej, przywodzącej na myśl alchemiczne płomienie obrazach zobaczyć można zarówno cytaty z ikonografii antycznej, jak i chrześcijańskiej, nawiązania do malarstwa starych mistrzów, jak i przedwojennej i powojennej awangardy.Na początku lat 90. pojawiają się w nich również odniesienia do architektury basenu Morza Śródziemnego oraz orientalnej będące wyrazem poszukiwań duchowych i kulturowych na przecięciach wpływów Orientu i Zachodu. Od około 1993 roku zainteresowania artystki ogniskują się na tkaninie użytkowej, a następnie na specyficznej jej odmianie jaką jest odzieżowa metka. Tworząc początkowo prace malarskie inkorporujące motywy metek, sięgnęła następnie śmiałym gestem po wielkoformatową fotografię, na których te niewielkie obiekty urastają do rozmiaru ulicznych banerów. Oprócz powiększenia, artystka ingerowała w ich wizerunki – pokazując rewers przypominający współczesne malarstwo abstrakcyjne, usuwając, bądź dodając litery, tworząc przy tym niejednoznaczne przekazy. W kolejnych dekadach swojej twórczości Przyjemska sięgała naprzemiennie po medium malarstwa oraz fotografii i sporadycznie filmu, zawsze nawiązując do istniejących już nurtów sztuki dawnej i współczesnej: konstruktywizmu, minimalizmu, pop-artu w takich cyklach, jak Różnica i powtórzenie, Obrazy greckie, Kosmetyki, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warszawa w budowie, Jazy, Rondo ONZ, Victoria’s Secret, czy Sky Sawa. Przyjemska jest przy tym wytrwałą komentatorką transformacji ekonomicznej, społecznej i ustrojowej, która ma miejsce w Polsce od połowy lat 1980.

Czułam, że chcę robić sztukę blisko ciała. I wyszło dosłownie. Trafiłam na metki.

Zawsze się jarałam znakami, symbolami – malowałam je już na początku, w okresie mistycznym. Pierwszą metką była Alaska (olej na płótnie, 1993). Uwiódł mnie ten obrazek, że idą misie. A jak zaczęłam metek poszukiwać, to okazało się, że są niesamowite. Całe pejzaże. Mogłabym to do końca życia robić.

Dochodzenie do Metek było na wielu poziomach. Przyjaźniłam się z rzeźbiarzami i zaczęłam „rozbierać” obraz jako rzeźbę. Czym on jest? Blejtram, płótno z osnową i wątkiem. Malowałam kreseczki jak nitki i tak pojawiał się materiał. Na Biennale w Wenecji w 1993 roku zobaczyłam prace Kiki Smith i Pipilotti Rist. W Polsce sztuka ciała dopiero się zaczynała, a tam były takie mocne prace! Smith zrobiła wtedy klęczącą kobietę, która robi kupę, a ta wpada jej do ust. Już bardziej o ciele nie można. Czułam, że chcę robić sztukę blisko ciała. I wyszło dosłownie. Trafiłam na metki. (…) Starałam się, żeby były moje. Zawłaszczam je.

Najpierw myślałam o metkach jako obrazkach, dopiero potem zdałam sobie sprawę, jakie to jest nośne. Że to marka. Mówi o statusie, przynależności, systemie, uwikłaniu. Zachwycamy się, a dopiero potem zdajemy sobie sprawę, czym to jest. Na początku ludzie nie wiedzieli, co z Metkami robić. Zaczęłam je przed sztuką krytyczną, może dlatego środowisko zareagowało tak ostro w stosunku do moich prac. Nie wchodziło to w obraz sztuki krytycznej. (…)

Wykluczali mnie krytycy, którzy zaczęli tą sztukę opisywać i nazywać. To nie było tak, że nie miałam wystaw. Miałam. Jeździłam nawet po świecie. Ale w Polsce mnie pomijano, nikt się nie interesował tym, co robię. Może się mnie bali, bo byłam inna? Byłam zagrożeniem? Ale chyba o to chodzi w sztuce, żeby była ona różnorodna? Trwało to 15 lat i było dla mnie totalnie przykre. Miałam dość całego polskiego układu w sztuce. Ale robiłam swoje.

Myślę, że intuicyjność może zrobić dobrą sztukę. Jak ktoś wie od początku do końca, co chce zrobić i to robi, to jest to wyrachowane i wychodzą z tego sztywne dyskursy. Jednoznaczność. Ja to rozpuszczam. Tak jak ten przekaz markowy przechwyciłam i rozpuściłam. Czasem jest to surrealistyczne i odnosi się do sztuki, a czasem bezpośrednio do polityki i na przykład Americanos nie jest Americanosem – tylko jakimś Harlemem i nagle jest to o rasizmie.

Frontfix to słoweńska metka, od jakiegoś Serba ją wyrwałam. Był na niej napis „chemiczne czyszczenie”, a ja zmieniłam na „etniczne czyszczenie”. Odnosiłam to do wojny w Jugosławii. Zafiksowany front. Front wojenny. Pętla. Powtarzalność. Polityka zaczęła mi się wtedy klarować w głowie. Niestety to wciąż aktualne. (…)

Po Metkach zrobiłam Kosmetyki i Alkohole. Alkoholu się wszyscy boją. Co z nim zrobić? Jest kuszący, ale żeby przypadkiem nie namawiać do picia… Mówiłam, że alkohol jest bardzo blisko ciała, dotyczy dosłownie wnętrzności, duszy. Z kosmetykami mocno poleciałam – zaczęłam w 1997 roku i pociągnęłam przez trzy lata, a potem do nich wróciłam w 2005 roku.

(…) Ostatnio byłam w sklepie kosmetycznym, teraz to już jest szaleństwo! Piękne formy. To jest o uwodzeniu. Uwodzeniu przez kapitalizm też. Kosmetyki są narzędziem polityki. Widziałam film o historii szminki – aż mnie poraziło! Adolf Hitler lubił naturę, naturalność, żadnych kosmetyków. Podczas II wojny światowej protestem w Ameryce była czerwona szminka. Robotnica stoi przy maszynie, ale ma czerwoną szminkę na ustach1234567891011.

Na początku mojej twórczości, moje oko malarskie było zupełnie inne. Zaczynałam od fotografii — liczyło się zdjęcie, uchwycenie momentu. Teraz, kiedy maluję, mam wrażenie, że to zdjęcie staje się częścią malarstwa. Moje obrazy są formą buntu. Wiedziałam od samego początku, że nie będę promować przepychu, nie będę chwalić tej całej ostentacji. Wręcz przeciwnie — pokażę ją w sposób krytyczny. Zawsze w moich pracach chodzi o starcie tytułu z obrazem, to taki mój sposób na wyrażenie stosunku do kapitalizmu, który dziś przejawia się w każdym aspekcie naszego życia, a moda jest jednym z jego najgłośniejszych nośników. 



Widziałam, jak przez ostatnie trzy dekady zmieniło się podejście do luksusu. Dziś splendor jest łatwo dostępny, niemal na wyciągnięcie ręki. To, co kiedyś było nieosiągalne, teraz jest powszechnie dostępne — zarówno w prawdziwej wersji, jak i w jej podróbkach. Metki, które kiedyś były symbolem wyższego statusu, teraz są często tylko elementem konsumpcyjnej gry, pozbawione prawdziwego znaczenia. Faszyzm, przemysł mody — te rzeczy są ze sobą nierozerwalnie związane, nawet jeśli starają się to ukryć. I to właśnie to starcie — między obrazem, tytułem i rzeczywistością — podkreśla mój stosunek do kapitalizmu12.

Tekst powstał we współpracy z Romualdem Demidenko (2024).

Z artystką rozmawiała Joanna Ruszczyk. 

1Fragmenty wywiadu udzielonego Joannie Ruszczyk: Coś poszło nie tak. Rozmowa z Mariolą Przyjemską, „Magazyn Szum”, 14.10.2022, zob.: https://magazynszum.pl/cos-poszlo-nie-tak-rozmowa-z-mariola-przyjemska/.
2Mariola Przyjemska, Wulkan, 1992, olej na płótnie, 160 × 220 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
3Zdjęcie: Mariola Przyjemska, Frontfix, z cyklu „Metki”, 1996, fotografia barwna, 140 × 220 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
4Zdjęcie: Mariola Przyjemska, Więcej pieniążków, więcej szmineczek, 1997, tusz, gwasz i akwarela na papierze, 50 × 35 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
5Zdjęcie: Mariola Przyjemska, Prada, z cyklu „Kosmetyki”, 2005, gwasz na kartonie, 50 × 70 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
6Zdjęcie: Mariola Przyjemska, Pope pistol, z cyklu „Pistolety”, 2014, gwasz na kartonie, 50 × 70 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
7Zdjęcie: Mariola Przyjemska, Alkohole, 2004, fotografia barwna, 50 × 66 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
8Zdjęcie: Mariola Przyjemska, Armatki, z cyklu „Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie”, 2005, fotografia barwna, 44,5 × 59 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
9Zdjęcie: Mariola Przyjemska, Antifan, z cyklu „Sztandary”, 2018, fotografia barwna, 120 × 72 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
10Zdjęcie: Mariola Przyjemska, Dobra zmiana, z cyklu „Warszawa w budowie”, 2015, olej na płótnie, 51 × 71 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
11Zdjęcie: Mariola Przyjemska, Victoria's Secret, 2019, fotografia barwna, 44 × 36 cm. Dzięki uprzejmości artystki.
12Rozmowę z artystką o ostatnich pracach malarskich przepr. Ewa Opałka i Romuald Demidenko, 21.12.2024.