Iwona Demko
– born on August 7, 1974 in Sanok, on the 66th anniversary of finding the Venus of Wilendorf. In 2001, she graduated from the Academy of Fine Arts in Krakow, where she currently works as a professor. The main subject of her works is the figure of a woman and her role in the patriarchal world. She occasionally curates feminist exhibitions organised on 8 March with Renata Kopyto at the Nuremberg House Gallery in Krakow; and exhibitions dedicated to forgotten women. In 2019, she received a scholarship from the Minister of Culture and National Heritage to continue her research on the first female students of the Academy of Fine Arts in Krakow. In 2021, she received the Maria Anto and Elsa von Freytag-Loringhoven Special Award for supporting the presence and visibility of women in education and culture. In 2021, she edited (together with Jacek Dembosz) the publication ‘Women. Recalling the Academy’, a participatory project prepared in collaboration with 94 people, which resulted in 46 interviews with women associated with the Krakow Academy of Fine Arts. From Oct 2021 to May 2022, together with Patrycja Bochenek, she records podcasts called “How many great female artists were there actually?” on Radio Capital about her archival research. She creates objects, installations, site-specific works, videos and works in the Internet space. She practices participatory art, herstorical empathy, post-artistic activities and, most recently, wikiartivism. Her flagship colour in life and art is pink. She employs femmenism, i.e. exaggerating her femininity in places where it is not respected (i.e. everywhere).
I create objects, installations, site-specific works, video, and works in the Internet space. My flagship color in life and art is pink1. In my everyday life, I apply femmenism2, that is, I overemphasize my femininity in places where it is not respected, mainly through the use of the colour pink. For many years I have consistently used feminatives, including in the bio in published catalogues3. I have always been an independent artist. I built my visibility independently of local institutions, none of which helped me. There is no national collection which would include works of mine.
My work can be divided into several stages. There is the vaginal period, which was born in 2009 under the influence of Catherine Blackledge’s book Vagina. Female Sexuality in Cultural History, characterized by the affirmation of female genitalia. At that time I created mostly sewn objects from fabric in a camp style using sequins, acrylic stones, glitter, shiny materials. The choice of means was dictated by the aim – I wanted to reach a wide audience so as to gain acceptance of the vagina. During this period, works such as Vaginismus, 28 Days, Sheela-na-gig, and Rabatka, among others, were created. This period was crowned with a doctoral thesis done at the Academy of Fine Arts in Krakow, The Vagina Chapel4.
In the next stage of my work I decided to create interpersonal relations by involving other people (usually women) in the projects. In collaboration with women with experience in prostitution, I created the exhibition “anioly.net” (2015), which was accompanied by the publication Angels containing my extensive text on the perception of women’s sexuality. I wondered how it happened that sacred prostitution turned into prostitution as we know it. In the Majeutophobia project, I collected women’s written stories of fear of pregnancy; in the My Body project, women sent me recorded audio tracks of their body stories. I also collected biographies of women associated with the Kraków Academy of Fine Arts as part of the Year of Women from the Academy (I collected 60 biographies).
In 2016, I began a period of what I called herstorical empathy. I engaged in archival research on the first women students at the Academy of Fine Arts in Kraków. As a result, I wrote a book about the first female student Zofia Baltarowicz-Dzielinska, in which I also wrote down my biography as part of an art project, and then included blank pages for the reader to write her own biography. In my archival research, I also tracked down 20 women from the first year of 1919/19205. I partially materialized the information I gained in the form of biographies on Wikipedia as part of an artistic practice I called wikiartivism. In 2018, together with 43 people, I created a copy of the newspaper “Alternative News of the Academy of Fine Arts” imitating the academic journal “News of the Academy of Fine Arts” in which I created an alternative world celebrating boisterously the 100-year presence of women in academia. This art project contributed to establishing 2019, the Year of Women of the Academy of Fine Arts, and the actual anniversary.
Social or political issues are extremely important to me. From the beginning my art has been social, it has dealt with women in the context of gender. At this point, I don’t think it’s possible to be indifferent to political issues. My latest photographic project “Real Impossibility” is a series of 10 photomontages based on photographs from the 1930s, obtained from the National Digital Archive. I placed women in places where we usually see men. They can be found on a photograph from 1870 depicting students of the Academy of Fine Arts in Krakow (women were not admitted until about 50 years later), or on a photograph from the Senate Room from 1933, where only male professors sat. I am interested in history written from a woman’s point of view, because it looks completely different from the general history we learn at school6.
My practice is an ongoing process that changes in terms of form. However, at the substantive level, the topic is one and the same, and that is WOMEN. I am interested in a woman, her life, feelings, thoughts, appearance, sexuality, the impact of socialization. Each time, I approach each project individually, but from a broader perspective a cause-effect sequence is visible, all the stages are closely connected. One topic results from another.
Art gives me a lot of freedom, maybe that’s the reason that keeps me doing what I do. Being an artist, creating is more of a passion for me than a profession.
The text was written in collaboration with Karolina Maria Rojek (2020).
1Iwona Demko, Autoreferat, see: https://www.academia.edu/33890600/AUTOREFERAT_Iwona_Demko, p. 7.2The term used by Despina Stratigakos in her book Gdzie są architektki [Where are female architects], 2009, p. 73.
3See exhibition catalogues: Krzątaczki: https://issuu.com/iwonademko/docs/krzataczki_katalog_wystawy and Gastronomki: https://www.academia.edu/36321730/GASTRONOMKI_katalog_wystawy, and Decydentki: https://issuu.com/iwonademko/docs/decydentki_katalog_wystawy.
4Image: Iwona Demko, Vagina’s Chapel, installation, 2011, photo Iwona Demko. Courtesy of the artist.
5Image: Students during a painting class in Professor Józef Mehoffer's studio, Academy of Fine Arts in Kraków, see: https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/109372:1/ Students during a painting class in Professor Józefa Mehoffer's studio, Academy of Fine Arts in Kraków, December 1933. In the background (furthest away) visible are Zofia Sieniawska-Majewska (painter), Irena Lorentowicz (painter, stage designer), Maria Prawdzic Szczawińska (painter), Zofia Piramowicz (painter) as Józefa Mehoffer. See: https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/109372:1/.
6Image: Iwona Demko, 408,223 skirt lifts, or my dream of the Black Protest, banner, 155 x 250 cm, 2017, photo Grzegorz Dudek. Courtesy of the artist.
– urodzona 7 sierpnia 1974 r. w Sanoku, w 66 rocznicę odnalezienia Wenus z Wilendorfu. W 2001 ukończyła krakowską Akademię Sztuk Pięknych, gdzie obecnie pracuje na stanowisku profesory uczelni. Głównym tematem prac artystki jest kobieta oraz jej rola w patriarchalnym świecie. Czasami bywa kuratorką wystaw feministycznych organizowanych w 8 marca z Renatą Kopyto w Galerii Domu Norymberskim w Krakowie; A także wystaw poświęconych zapomnianym kobietom. W 2019 roku otrzymała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na kontynuowanie badań nad pierwszymi studentkami krakowskiej ASP. W 2021 otrzymała nagrodę specjalną im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven za wspieranie obecności i widoczności kobiet w edukacji i kulturze. W 2021 ukazała się pod jej redakcją (razem z Jackiem Demboszem) publikacja “Kobiety. Wspominając Akademię” – projekt partycypacyjny przygotowany we współpracy z 94 osobami, w wyniku którego powstało 46 wywiadów z kobietami związanymi z krakowską ASP. Od X 2021 do V 2022 razem z Patrycją Bochenek nagrywa podcasty “Ile właściwie było wielkich artystek?” w Radio Kapitał o swoich poszukiwaniach archiwalnych. Tworzy obiekty, instalacje, prace site-specific, wideo, prace w przestrzeni Internetu. Praktykuje sztukę partycypacyjną, empatię herstoryczną, działania postartystyczne, a ostatnio wikiartywizm. Jej kolor sztandarowy w życiu i sztuce to róż. Stosuje femmenizm, czyli przesadnie podkreśla swoją kobiecość w miejscach, gdzie nie jest ona szanowana (czyli wszędzie).
Tworzę obiekty, instalacje, prace site-specific, wideo, prace w przestrzeni Internetu. Mój kolor sztandarowy w życiu i sztuce to róż1. W życiu codziennym stosuję femmenizm2, czyli przesadnie podkreślam swoją kobiecość w miejscach, gdzie nie jest ona szanowana, głównie poprzez zastosowanie koloru różowego. Od wielu lat konsekwentnie stosuję feminatywy, m.in. w bio w publikowanych katalogach3. Zawsze byłam niezależną artystką. Niezależnie od lokalnych instytucji budowałam swoją widoczność, żadna z nich mi w tym nie pomogła. Nie ma kolekcji państwowej, w której byłaby moja praca.
Moją twórczość można podzielić na kilka etapów. Jest to okres waginalny, który narodził się w 2009 r. pod wpływem książki Catherine Blackledge Wagina. Kobieca seksualność w historii kultury, charakteryzujący się afirmacją kobiecych narządów płciowych. Tworzyłam wtedy głównie szyte obiekty z tkaniny w stylu camp przy użyciu cekinów, akrylowych kamieni, brokatu, błyszczących materiałów. Wybór środków podyktowany był celem – chciałam trafić do szerokiego grona odbiorców, tak aby zyskać przychylność tematu w kierunku akceptacji waginy. W okresie tym powstały m.in. takie prace jak Waginatyzm, 28 dni, Sheela-na-gig, Rabatka. Okres ten został zwieńczony pracą doktorską wykonaną w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Kaplica Waginy4.
W kolejnym etapie twórczości postanowiłam przy realizacji prac przede wszystkim kreować relacje międzyludzkie, angażując w projekty innych ludzi (zwykle kobiety). We współpracy z kobietami mającymi doświadczenie w prostytucji stworzyłam wystawę “anioly.net” (2015), której towarzyszyła publikacja Anioły zawierająca mój obszerny tekst na temat postrzegania seksualności kobiet. Zastanawiałam się jak to się stało, że prostytucja sakralna zmieniła się w taką prostytucję jaką znamy. W projekcie Majeutofobia zbierałam pisane historie kobiet o strachu przed ciążą, w projekcie Moje ciało kobiety przesyłały mi nagrane ścieżki audio z historiami dotyczącymi ciała. Zbierałam również życiorysy kobiet związanych z krakowską ASP w ramach Roku Kobiet z ASP (zebrałam 60 życiorysów).
W 2016 r. rozpoczęłam okres, który nazwałam empatią herstoryczną. Zajęłam się poszukiwaniami archiwalnymi dotyczącymi pierwszych kobiet studiujących w krakowskiej ASP. W rezultacie napisałam książkę o pierwszej studentce Zofii Baltarowicz-Dzielińskiej, w której spisałam również w ramach projektu artystycznego swój życiorys, a następnie zamieściłam puste strony na własoręczne zapisanie życiorysu czytelniczki. W swoich archiwalnych poszukiwaniach wyśledziłam również 20 kobiet z pierwszego rocznika 1919/19205. Zdobyte informacje częściowo zmaterializowałam w postaci biogramów na Wikipedii w ramach praktyki artystycznej, którą nazwałam wikiartywizmem. W 2018 r. wraz z 43 osobami stworzyłam egzemplarz gazety „Alternatywne Wiadomości ASP” imitującej czasopismo akademickie „Wiadomości ASP”, w której stworzyłam alternatywny świat, świętujący hucznie 100-letnią obecność kobiet w akademii. Ten projekt artystyczny przyczynił się do ustanowienia roku 2019, Rokiem Kobiet z ASP oraz rzeczywistego jubileuszu.
Niezwykle istotne są dla mnie kwestie społeczne czy polityczne. Od początku moja sztuka była społeczna, rozpatrywała kobietę w kontekście płci kulturowej. W obecnym momencie chyba nie jest możliwa obojętność na kwestie polityczne. Mój ostatni projekt fotograficzny Realna niemożliwość stanowi cykl 10 fotomontaży powstałych w oparciu o zdjęcia z lat 30. XX w., pozyskanych z Narodowego Archiwum Cyfrowego. W miejscach, gdzie zwykliśmy widzieć mężczyzn, umieściłam kobiety. Znalazły się one na fotografii z 1870 r. przedstawiającej studentów krakowskiej ASP (kobiety zostały przyjęte dopiero ok. 50 lat później), czy na zdjęciu z Sali Senackiej z 1933 r., gdzie zasiadali sami panowie profesorowie. Interesuje mnie historia napisana z punktu widzenia kobiety, ponieważ wygląda ona zupełnie inaczej niż historia powszechna, której uczymy się w szkole6.
Moja praktyka to ciągły proces, który ulega zmianom w kwestii formalnej. Jednak w warstwie merytorycznej temat jest jeden, jest to KOBIETA. Interesuje mnie kobieta, jej życie, uczucia, myśli, wygląd, seksualność, wpływ socjalizacji. Za każdym razem, do każdego projektu podchodzę indywidualnie, ale z szerszej perspektywy widoczny jest ciąg przyczynowo-skutkowy, wszystkie etapy są ze sobą ściśle związane. Jeden temat wynika z drugiego.
Sztuka daje mi ogromną wolność, być może to jest przyczyna, która trzyma mnie przy takim, a nie innym zajęciu. Bycie artystką, tworzenie jest dla mnie bardziej pasją niż zawodem.
Tekst powstał we współpracy z Karoliną Marią Rojek (2020).
1Iwona Demko, Autoreferat, zob. https://www.academia.edu/33890600/AUTOREFERAT_Iwona_Demko, p. 7.2Termin użyty przez Despinę Stratigakos w jej książce Gdzie są architektki, 2009, s. 73.
3Zob. katalogi wystaw: Krzątaczki: https://issuu.com/iwonademko/docs/krzataczki_katalog_wystawy, Gastronomki: https://www.academia.edu/36321730/GASTRONOMKI_katalog_wystawy, oraz Decydentki: https://issuu.com/iwonademko/docs/decydentki_katalog_wystawy.
4Zdjęcie: Iwona Demko, Kaplica Waginy, instalacja, 2011, fot: Iwona Demko. Dzięki uprzejmości artystki.
