Gordana Vrencoska

Gordana Vrencoska is an interdisciplinary artist, designer and university professor. She graduated from the Faculty of Fine Arts – Painting with Fashion Design at the St. Cyril and Methodius University in Skopje and completed the MA Design Studies at Central Saint Martins’ School of Art & Design in London as a Chevening scholar. She defended her doctoral thesis at the “Marko Cepenkov” Folklore Institute in Skopje. Vrencoska is a full professor of Visual Art and Design at the Faculty of Art and Design at the European University in Skopje. She is the author of articles and several scholarly papers, as well as the book “Macedonian Visual Identity: Design as an opportunity for evolution of traditions of visual cultural heritage”. She has held 15 solo exhibitions and participated in numerous group art exhibitions in North Macedonia, Poland, Great Britain, Belgium, Italy, Germany, Croatia, Austria, USA, China and other countries, and was a curator of two museum fashion exhibitions. In her work, through which she deals with issues of existence, identity, belonging, memory and archives, belief systems and other philosophical and socio-political issues, she uses a variety of media, from textiles, photography, drawing, painting, graphic design, to interventions and installations. She has received numerous awards and recognitions, including: the prestigious Pollock-Krasner Foundation NY grant for artists in 2014; UK Alumni Entrepreneurial Award 2018, awarded by British Council in London; The Annual Award for painting of the DLUM Association of Artists of Macedonia in 2023 and the international Iron A’ Design Award for the Graphic Design category in 2024.

ARTIST STATEMENT

„The artist fights all their battles through their works. That is their truth.“1

I was born in Yugoslavia. My first visual memories are related to my first vacation on the Adriatic Sea and visiting several cities and sites together with my parents. This is where my first fascination with a work of art happened, Miodrag Živković’s monumental sculpture of the memorial for the Battle of Sutjeska2. Almost no one believes me that I remember so well what I saw, because I was only two years and two months old at that time. But that large white symmetrical form, against the green surroundings of nature, remained deeply engraved in my memory and opened the portal to the visual sensations of art that absolutely reigns with me. From those early years is the memory of the first “trauma” – I tried to draw a girl’s head with a pen on a sheet of paper. I was so unhappy with the result that I got very upset and started crying, so my mother calmed me down. Even then, I realized that coordination of mind and hand is needed. I drew my mother, my sister, and myself. Since most of the drawings I drew and first creative attempts at design from the earliest years have been preserved, you can see how I saw the world around me and my loved ones back then3.

I made the decision to become an artist independently at the age of six, during preschool. That decision did not change even once in the following years. I collected reproductions of famous works of art from women’s magazines, painted them, cut interesting shapes from newspapers, learned to embroider, tailor, combine colors. In 2006, I revisited this period of my life through my solo exhibition at that time “How one does become an artist?”, where I showcased these preserved creative attempts of mine. After primary school, I was immediately sent to the high school of applied arts in Skopje. There I learned almost everything related to the craft, while the art academy was more of a school for self-discipline and self-knowledge.

The time of my studies in the 90s’ was marked by the wars in Yugoslavia. We lived through the traumatic experiences of the collapse of a strong political and social system and the endless transition that left our parents jobless and impoverished. We were left with closed borders, limited opportunities, destroyed economy, unclear cultural and artistic identity and lost self-esteem. Suddenly we became second-class citizens for Europe, trapped for years in the processes towards joining the EU4. But the artist, despite all the adversity, continues to create. The artist fights all their battles through their works. That is their truth. The moment you feel that your work gives you answers to all your questions and dilemmas, you feel like a winner5. But the work must mature to show perspective6. If I had to define myself as an artist, then I would say that I am a “conceptual artist with highly developed craft skills”. Art speaks a universal language7. Art for me is equal to life. Through art I face my weaknesses and fragility, but I also get motivation for speaking out, fairness, truth, creating new, better worlds. The only safe territory.

Feminine sensibility, manual skills, emotions and eroticism are certainly a visible feature of my feminine aesthetics. Textiles are the medium that perhaps reflects this side of me the most8. Despite the accentuated feminine aspect, my work, as the art curator Ana Frangovska has outlined, clearly contains the “masculine power” of expressing an engaged position – as another specificity for my art, and such engagement in relation to political constellations as well – current events and developments9. Some of the narratives and messages that can be recognized in my work are: human values1011, the quest for happiness12, the loss of meaning13, the impossibility for the individual to make a cultural difference in society1415, the recklessness of the great political powers16, the inferiority of small nations and the omission of their artists in the Western currents17, the systems of belief18, politicization of public space19, the neglect of cultural heritage20, the need to preserve authentic cultural traditions21, gender equality22, etc. 

My research and artistic capacities expanded during my MA in Design Studies in London. Understanding the “big picture” and global perspectives, imperialist policies, national identity policies, became important to me23, as well as the preciousness of the “little life” – one’s own genetic code, the values ​​of one’s own culture and tribe, the loss of those traditions in globalization processes24.

In the spirit of recent artistic trends that are in the direction of questioning our personal and collective memory, the meaning of archives and the need to define and redefine the identity of the artist in the new era of the 21st century, in 2016 I presented the research-art project “UNEXPOSED: My Side Stories.” Applying cognitive leaps in the history of my artistic development and practice, in the role of “researcher”, “collector”, “curator” and “storyteller” – I exposed, structured and mapped my (until then) unexposed artistic experiences. What I want to emphasize is that behind the visible world of the artist presented at public exhibitions, there are countless sketches and plans, hundreds and hundreds of visited exhibitions in museums and galleries all over the world25, trips to artist residencies, research in the world of books and media, collecting inspiring objects and works of other artists, assembling stories… The working hours of today’s artist are 24/726. A tireless worker, who is rarely adequately paid for their work. Their art often make other people rich, especially after his/her death.

In the end, regardless of whether the artist will publicly expose all their processes, or their creative reactions to everyday socio-political events, they deeply and fiercely live through all current affairs, injustices, and far ahead of everyone, they will set in them the new paradigms and principles of truth and justice that the world will first ridicule, then punish, then accept, reward and finally praise.

I would like to conclude this text with a recent statement by the artist Tracy Emin, who said: ‘Art is one of the only things left, the only true things left, which exists for its own sake and nothing else. Because it’s a pure thing, art is a pure thing, that comes from a realm of which we‘re not completely sure about. That’s why we love artists. That’s why we love art. That’s why we think it’s special. That’s why millions of people go and see Mona Lisa everyday because they are affected by the gaze of this special thing’27.   

And if I go back to the beginning of my story and my first Adriatic holiday, that is why, as a two-year old, I remembered the Živković’s monument and not the ice cream and the ball games at the beach.


The text is a result of the invitation by Ivana Vaseva 2025 and the final version of the statement was edited in collaboration with her.

1From my interview “I declare victory of the good will“, in Forum magazine, 2.2.2001. Journalist: Zoran Bojarovski.

2Tjentište, The Battle of Sutjeska Memorial Monument Complex. https://www.spomenikdatabase.org/tjentiste

3Image: My childhood drawings of my mother, my sister and myself, kept in a notebook of my mum.

4Image: “ST(E)UCK“, 2019, poster design for the competition (RE)IMAGINING EUROPE.

5From my interview “I declare victory of the good will“, in Forum magazine, 2.2.2001. Journalist: Zoran Bojarovski.

6From my interview “The work must mature to show perspective“ with Aleksandar Stojanovic, on the exhibition “Real Utopias“ 2018, KC Grad, Belgrade https://www.beforeafter.rs/kultura/gordana-vrencoska-delo-mora-da-sazri-da-bi-pokazalo-perspektive

7From my interview “Art speaks a universal language“ with Tatjana Soldat for China Radio International, on the occasion of the exhibition “Macedonian folklore“ at Jin Tai Museum in Beijing, China https://serbian.cri.cn/901/2011/11/22/21s118565.htm

8Image: “A Neverending Story”, 2000, installation with textile objects

9Ana Frangovska, “Kaleidoscope sensations“, catalogue text for the exhibition “Kaleidoscope”, 2009

10Image: “To be… Sense, Will, Love, Courage, Spirit“, 1999, installation

11Image: “To be… Sense, Will, Love, Courage, Spirit“, 1999, installation

12Image: “A Neverending Story”, 2000, installation with textile objects

13Image: “A letter of today’s logic”, 2003, oil on canvas

14Image: “A lesson in social anatomy”, 2003, drawing/collage on paper

15Image: “A lesson in social anatomy”, 2003, drawing/collage on paper

16Image: “No title, no comment“, 2003, application on textile, as a critical comment on the American invasion in Iraq, with a literal translation of the local saying „ни срам, ни перде“.

17Image: “The queen of Turbine Hall”, 2008, documented guerilla performance in Tate Modern London

18Image: “Prejudices”, 2005, dyptich, oil on canvas. Commentary on the growing anti-muslim fever after the London terrorist attacks in 2005

19Image: “Equestrian lane”, 2014, censored / unrealized project for a traffic sign at the central square in Skopje, next to the “Warrior on Horse” monument

20Image: “Soft Barrier”, 2002, site intervention with PVC curtains on 8 doors at Skopje fortress Kale, part of the project “Shining the site”

21Image: “White sonata in G-major“, acrylic on gourd and nylon crochet, 2010, from the cycle “Macedonian folklore”

22Image: “Bridal flag“, 2021, digital print and decorations. Redesign of the flag of the traditional Galichnik wedding, which was once a symbol of the patriarchy and the loss of identity for the bride

23Image: “Kingdom for Everyone“, 2005, digital print on textile, concept for a new British flag, master degree project

24Image: “Armageddon in color 1“, 2018, digital print

25Image: collection of exhibition catalogues and brochures from the project “Unexposed: my side stories“, 2016, National Gallery of Macedonia

26From my interview “The working hours of the artist today are 24/7“ with Adrijana Ananieva, Reper.mk, 15.07.2015

27White Cube Instagram profile, Tracy Emin: ‘Art is one of the only things left, the only true things left, which exists for its own sake and nothing else’, 10 October 2024

Гордана Вренцоска е интердисциплинарна уметница, дизајнерка и универзитетска професорка. Факултет за ликовни уметности – сликарство со модно креирање завршила на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј во Скопје“, а магистерски студии по дизајн на Central Saint Martins’ School of Art & Design во Лондон како Чивнинг стипендистка. Докторската теза ја одбранила на Институтот за фолклор „Марко Цепенков“ во Скопје. Вренцоска е редовна професорка по визуелна уметност и дизајн на Факултетот за арт и дизајн при Европски универзитет во Скопје. Авторка е на стручни текстови и неколку научни трудови, како и на книгата „Македонски визуелен идентитет: дизајнот како можност за еволуција на традициите од визуелното културно наследство“. Реализирала 15 самостојни изложби, учествувала во бројни групни уметнички изложби во Македонија, Полска, Велика Британија, Белгија, Италија, Германија, Хрватска, Австрија, САД, Кина и други земји, а била кураторка и на две музејски модни изложби. Во своето творештво, преку кое се занимава со прашања за постоењето, идентитетот, припадноста, меморијата и архивите, системите на верување и други филозофски и социо-политички проблематики, таа користи најразлични медиуми, од текстил, фотографија, цртеж, сликарство, графички дизајн, па сѐ до интервенции и инсталации. За својата работа и творештво добила бројни награди и признанија, меѓу кои; престижниот грант за уметници на фондацијата Полок-Краснер од Њујорк vo 2014 година; UK Alumni Entrepreneurial Award 2018, награда што ја доделува Британскиот совет во Лондон; Годишната награда за сликарство на Друштвото на ликовни уметници на Македонија во 2023 година и меѓународната Iron A’ Design Award за категоријата графички дизајн во 2024 година.

Изјава на уметницата

„Уметникот сите свои битки ги води преку своите дела. Тоа е неговата вистина.“1

Родена сум во Југославија. Моите први визуелни сеќавања се поврзани со моето прво летување на Јадранското Море и посетата на неколку градови и локалитети заедно со моите родители. Тука се случи и мојата прва фасцинација од едно уметничко дело, монументалната скулптура на меморијалот за битката кај Сутјеска на Миодраг Живковиќ2 Речиси никој не ми верува дека толку добро се сеќавам на тоа што го имам видено, бидејќи на тоа летување имам само две години и два месеца. Но, таа голема бела симетрична форма, наспроти зелената околина на природата, остана длабоко врежана во мојата меморија и го отвори порталот на визуелните сензации на уметноста која со мене апсолутно загосподари. Од тие први години е сеќавањето и на првата „траума“ – се обидов да нацртам глава на девојче со пенкало на лист хартија. Толку бев незадоволна од резултатот што многу се вознемирив и почнав да плачам, па мајка ми ме смируваше. Уште тогаш сум сфатила дека е потребна координација на умот и раката. Ја цртав мајка ми, сестра ми, се цртав и себеси. Бидејќи најголемиот дел на цртежи кои ги имам нацртано и први креативни обиди на дизајн од најраните години се сочувани, може да се види како тогаш сум го гледала светот околу себе и најблиските3.

Одлуката да станам уметница ја донесов самостојно на шест години, во забавиште. Таа одлука не се промени ниту еднаш во наредните години. Собирав репродукции на познати уметнички дела од списанијата за жени, ги сликав, сечев интересни форми од весниците, се учев да везам, да кројам, да комбинирам бои. Во 2006 година се навратив на овој период од живототот преку мојата тогашна самостојна изложба „Како се станува уметник?“, каде ги изложив овие мои сочувани креативни обиди. По основното училиште веднаш ме испратија во средното уметничко училиште во Скопје. Таму научив речиси сѐ што е поврзано со занаетот, додека уметничката академија ми беше повеќе школа за самодисциплина и себезапознавање. 

Времето на моите студии во 90-тите години беше одбележано со војната во Југославија. Ги преживувавме трауматските искуства на распаѓањето на еден силен политички и социјален систем и на бескрајната транзиција која ги остави без работа и ги осиромаши нашите родители. Останавме со затворени граници, ограничени можности, уништена економија, нејасен културен и уметнички идентитет и изгубена самодоверба. Наеднаш за Европа станавме втора класа граѓани, заробени со години во процесите кон влез во ЕУ4. Но, уметникот, и покрај сите непогоди, продолжува да твори. Уметникот сите свои битки ги води преку своите дела. Тоа е неговата вистина. Во моментот кога ќе почувствувате дека вашето дело ви дава одговори на сите ваши прашања и дилеми, се чувствувате како победник5. Но, делото мора да созрее за да покаже перспектива6.

Ако треба да се дефинирам себеси како уметница, тогаш би рекла дека сум „концептуална уметница со високо-развиени занаетчиски вештини“. Уметноста зборува со универзален јазик7. Уметноста за мене е еднаква на живот. Преку неа се соочувам со своите слабости и кршливост, но преку неа добивам и мотивација за гласноговорност, правичност, вистина, создавање нови, подобри светови. Единствена сигурна територија.

Женскиот сензибилитет, рачните вештини, емоциите и еротичноста се сигурно видлива карактеристика на мојата женска естетика. Текстилот е медиумот кој можеби најмногу ја рефлектира оваа моја страна8. Но, и покрај нагласениот женски аспект, јас, како што ќе нагласи кураторката Ана Франговска, сум препознатлива и по својата храброст и „маскулинска моќ“ за изразување ангажиран став, како уште една специфика за мојата уметност, и тоа ангажман и во однос на политички констелации – актуелности и случувања9. Некои од наративите и пораките кои можат да се препознаат во моето творештво се: човечките вредности1011, барањето на среќата12, губењето на смислата13, неможноста за индивидуалецот да направи културна разлика во општеството1415,  безобзирноста на големите политички сили 16, инфериорноста на малите нации и изоставувањето на нивните уметници во западните текови17, системите на верување18, политизација на јавниот простор19, негрижата за културното наследство20, потребата за сочувување на автентичните културни традици21, женската рамноправност22, и друго. 

Моите истражувачки и уметнички капацитети се проширија во текот на моите магистерски студии по дизајн во Лондон. Ми стана важно согледувањето на „големата слика“ и глобалните перспективи, империјалистичките политики, политиките на националните идентитети23, но и на скапоценоста на „малиот живот“ – сопствениот генетски код, вредностите на сопствената култура и род, губењето на тие традиции во глобализацијата24.

Во духот на рецентните уметнички трендови што се во насока на преиспитување на нашата лична и колективна меморија, на значењето на архивите и на потребата за дефинирање и редефинирање на идентитетот на уметникот во новото време на 21 век, во 2016 година го претставив истражувачко-уметничкиот проект „НЕИЗЛОЖЕНО: моите споредни приказни“.  Примeнувајќи когнитивни скокови во историјатот на мојот уметнички развој и практика, во улога на „истражувачка“, „колекционерка“, „кураторка“ и „раскажувачка“ – разоткривав, структурирав и мапирав мои (дотогаш) неизложени уметнички искуства. Она што сакам да го потенцирам е дека зад видливиот свет на уметникот претставен на јавните изложби, стојат безброј скици и планови, стотици и стотици посетени изложби во музеи и галерии во целиот свет25, патувања на уметнички резиденции, истражувања во светот на книгите и медиумите, колекционирање на инспиративни предмети и дела на други уметници, склопување на приказни…. Работното време на денешниот уметник е 24/726. Неуморен работник, кој ретко е соодветно платен за својот труд. Од неговата уметност најчесто се збогатуваат други, особено по неговата смрт. 

На крај, без разлика дали уметникот јавно ќе ги изложи сите свои процеси, или своите творечки реакции на секојдневните социо-политички случувања, тој длабоко и жестоко ги преживува сите актуелности, неправди, и далеку пред сите, во себе ќе ги постави новите парадигми и принципи на вистина и правичност кои светот најпрвин ќе ги исмее, па ќе ги казни, а потоа ќе прифати, ќе ги награди и на крај ќе ги воздигне.

Сакам да го завршам овој текст со една рецентна изјава на уметницата Трејси Емин, која рече: Уметноста останува едно од единствените нешта, единствените вистински нешта, што постои заради себеси и за ништо друго. Бидејќи е чисто нешто, бидејќи доаѓа од некаде за што не сме целосно најсигури – од каде. Затоа ги сакаме уметниците. Затоа ја сакаме уметноста. Затоа мислиме дека е посебна. Затоа милиони луѓе секојдневно одат да ја видат Мона Лиза, бидејќи се погодени од погледот на ова специјално нешто27. 

И ако се навратам на почетокот на мојата приказна за мојот прв јадрански одмор, затоа, како двогодишно дете, го запомнив споменикот на Живковиќ, а не сладоледот и играта со топка на плажата.

Гордана Вренцоска

Текстот е резултат на поканата од Ивана Васева 2025 и конечната верзија на изјавата е уредена во соработка со неа.

1Од моето интервју „Објавувам победа на добрата воља“ во ФОРУМ Магазин 2.2.2001. Новинар: Зоран Бојаровски.

2Tjentište, The Battle of Sutjeska Memorial Monument Complex. https://www.spomenikdatabase.org/tjentiste

3Слика: Мои детски цртежи на мајка ми, сестра ми и јас, зачувани во нотес на мајка ми.

4Слика: „ST(E)UCK“, 2019, дизајн на плакат за конкурсот (RE)IMAGINING EUROPE.

5Од моето интервју „Објавувам победа на добрата волја“ во ФОРУМ Магазин 2.2.2001. Новинар: Зоран Бојаровски.

6Од моето интервју „Дело мора да сазри да би показало перспективе“ со Александар Стојановиќ, по повод изложбата „Реалне утопије“ 2018, КЦ Град, Белград https://www.beforeafter.rs/kultura/gordana-vrencoska-delo-mora-da-sazri-da-bi-pokazalo-perspektive

7Од моето интервју „Уметност говори универзалним језиком“ со Татјана Солдат за China Radio International, по повод изложбата „Македонски фолклор“ во Џин Таи музејот во Пекинг, Кина, https://serbian.cri.cn/901/2011/11/22/21s118565.htm

8Слика: „Бескрајна приказна“, 2000, инсталација со текстилни објекти.

9Ана Франговска, „Калеидоскопски сензации“, текст за каталогот на изложбата „Калеидоскоп“, 2009

10Слика: „Да се биде... Разум, Волја, Љубов, Храброст и Дух“, 1999. инсталација

11Слика: „Да се биде... Разум, Волја, Љубов, Храброст и Дух“, 1999. инсталација

12Слика: „Бескрајна приказна“, 2000, инсталација со текстилни објекти.

13Слика: „Писмо на денешната логика“, 2003, масло на платно

14Слика: „Час по општествена анатомија 1 и 2“, 2003, цртеж/колаж на хартија

15Слика: „Час по општествена анатомија 1 и 2“, 2003, цртеж/колаж на хартија

16Слика: „Без наслов, без коментар“, 2003, апликации на платно, критика на американската инвазија во Ирак, со буквален англиски превод на локалниот израз „ни срам, ни перде“.

17Слика: „Кралица на Халата на турбините“, 2008, документиран герила перформанс во Тејт Модерн – Лондон

18Слика: „Предрасуди“, 2005, диптих, масло на платно. Коментар за анти-муслиманската „треска“ по терористичките напади во Лондон 2005

19Слика: „Патека за коњаници“, 2014, цензуриран / нереализиран проект за собраќаен знак наменет за централниот скопски плоштад, до споменикот „Воин на коњ“

20Слика: „Мека бариера“, 2002, просторна интервенција со ПВЦ платно на 8 врати на скривниците на скопската тврдина Кале, проект „Озарување на местото“

21Слика: „Бела соната во Г-дур“, акрилик на лејка и плетени работи од најлон, 2010, променливи димензии, од циклусот „Македонски фолклор“

22Слика: „Невестински бајрак“, 2021, дигитален печат на платно и додатоци. Редизајн на галичкото свадбарско знаме, кое порано било симбол на патријархатот и обезличувањето на жената која стапува во брак.

23Слика: „Кралство за секого“, 2005, дигитален печат на платно, концепт за ново британско знаме, магистерски труд

24Слика: „Армагедон во боја 1“, 2018, дигитален печат

25Слика: збирка на каталози и брошури од уметнички изложби, од изложбата „Неизложено: моите споредни приказни“, 2016, Национална галерија на Македонија

26Од моето интервју, „Работното време на денешниот уметник е 24/7“со Адријана Ананиева, Репер.мк, 15.07.2015 

27Инстаграм профил на White Cube, Трејси Емин: ‘Art is one of the only things left, the only true things left, which exists for its own sake and nothing else’, 10 октомври 2024