Verica Kovacevska
Verica Kovacevska (1982, Skopje) is based in Zurich. She holds a BA in Visual Arts with Theatre and Performance from the University of Plymouth (UK) and an MPhil in Arts, Culture, and Education from the University of Cambridge (UK). She has received numerous grants, awards, and residencies and has been a PhD candidate at HafenCity University Hamburg (DE) since 2023. Her work has been shown in many international exhibitions and festivals, including Museum Tinguely, Basel (2022), Miss Read, Berlin (2021), Museum of Contemporary Art, Skopje (2019), Helmhaus, Zurich (2017), Manifesta 11, Zurich (2016), Museum of Contemporary Art, Roskilde (2013), Casino Luxembourg – Forum d’art Contemporain, Luxembourg (2011), 4th Moscow Biennale (2011), and Fondazione Merz, Turin (2008). Her work is part of the re.act.feminism and Revolving Histories online performance archives and the Museum of Contemporary Art Skopje collection.
Artist Statement
I’ve often wondered whether being an artist is a profession or an identity.
My work didn’t always find its right place in the art world, but it did flourish elsewhere. In “Dual Reality” (2019), for example, I created an audio guide for sighted pedestrians in collaboration with visually impaired individuals1, whereas in “Master Plan (Children’s Edition)” (2014), I challenged local authorities to consider how children experience public space and the creative way in which they can contribute to its design2. More recent projects, such as “Filling the Void” (2022), placed a beloved neighbourhood on Split’s tourist map through geocaching. The piece is now part of a permanent collection at a cultural institution in the neighbourhood, enabling a diverse audience to engage with it beyond the usual short-term exhibition3.
Other works, including “Across the Atlantic” (2020)4, “The House We Grew Up In” (2017)5, and earlier participatory projects like “Trace Place” (2009) 6, meticulously document vernacular architecture that is an integral part of the city’s character but is often erased or replaced for political or economic reasons. I find the simple, repetitive act of tracing incredibly important, not only for preservation but also for its healing qualities7.
In many ways, urban planning and how it affects us as citizens has been the cornerstone of my work: How can we become part of the dialogue? How can we challenge the norm? And how can we bring the views and needs of the marginalised to the forefront?
Last year, I began a practice-based PhD. I chose this path because I enjoy both theory and practice, and I want to make a meaningful impact in the real world. While art does have an impact, over the years, it has felt too small, perhaps even insignificant.
By the time I started my PhD, I was already in my early 40s and found the transition from artist to researcher challenging. I didn’t struggle with the work itself; rather, I found the mental shift difficult. You see, being an artist had always been the main goal, but I also wanted more. I hoped to be an artist who can also write, conduct research, curate, mentor, lecture, and collaborate. Life, however, had other plans. By the time I was 35, I had moved to three different countries, lived in six cities, applied for multiple visas and residence permits, completed my master’s degree, established my art practice, got married, had a child, and won a few awards. Still, I found myself without a PhD and little pedagogical or curatorial experience.
So, there I was, finally doing the PhD and on my way to becoming an artist-researcher when I realised I had no idea how to be one. In fact, what is artistic research? How does it differ from artwork and traditional research? Where does one begin and another end? How can I transition successfully from an artist to an artist-researcher without compromising my artistic or research integrity? What is the value of art outside its typical context? Should art even carry such value? Is impact genuinely important? How can it be measured, and over what time frame?
I quickly recognised the need to think less and do more. So, I began to write. This was my first step forward – establishing a language “in-between”8. Laura Cull Ó Maoilearca suggests that writing itself is a performance, allowing artist-researchers to treat it as an integral part of their practice rather than as an external representation9. Soon, I started unlearning both artmaking and research. I allowed myself to play – engaging in art without the pressure of creating something finished. I began to view my work as less precious, unfinished, and open to change. I relaxed my writing and embraced different ways of gathering knowledge.
This process has left me little time and energy to create new art. Nevertheless, I still consider myself an artist. To echo Borup’s sentiment, being an artist encompasses various skills and knowledge, from ‘observing, listening and intuiting our surroundings’ to ‘examining complex issues, helping the voiceless find their voice, bringing together multiple points of view, transcending language, and empowering people to think outside the box’10. For those of us from the Balkans, I would also add the skills of making more with less and believing in ourselves when no one else does. Quite a list, isn’t it?
Recently I’ve been contemplating a new piece about my family name and its changes over the years. It tells a story of different generations, times, and places, addressing my own ethnic identity and that of my people. This topic requires careful navigation due to its political, historical, and personal implications. However, it is an important story to tell. As I pursue my PhD in disability and public space, I also reflect on my personal connection to these topics: How is my bodymind different? And who can claim crip?
Eventually, I will return to being an artist professionally, more so than at present. While my work will have changed and evolved, I view this as a positive development. After all, being an artist is about recognising that nothing is fixed or stable. We are all shifting and moving with the world.
The text is a result of the invitation by Ivana Vaseva 2025
1Image: Dual Reality, 2019, audio guide, Zurich. Courtesy of the artist. More information here
2Image: Master Plan (Children’s Edition), 2014, performance and publication, Zurich. Courtesy of the artist. More information here
3Image: Filling the Void, 2022, audio geocaching and video, Split. Courtesy of the artist. More information here
4Image: Across the Atlantic, 2020, artist book, Revolver Publishing, Berlin. Courtesy of the artist. More information here
5Image: The House We Grew Up In, 2017, installation, Helmhaus, Zurich. Courtesy of the artist. More information here
6Image: Trace Place, 2009, performance and video, Museum of Contemporary Art, Belgrade. Courtesy of the artist. More information here
7Image: The Last Flight, 2021, exhibition detail, Visarte Gallery, Zurich. Courtesy of the artist. More information here
8Image: The Artist, 2013, video still. Courtesy of the artist.
9Borrup, Tom. 2013. ‘Artists and Creativity in Urban Placemaking: Reflections on a Downtown Minneapolis Cultural District’. Journal of Urban Culture Research 7:96–111.
10Cull Ó Maoilearca, Laura. 2019. ‘Artistic Research and Performance’. In Artistic Research: Charting a Field in Expansion, edited by Paulo de Assis and Lucia D’Errico, 146–75. London: Rowman & Littlefield International.
Верица Ковачевска (1982, Скопје), живее и работи во Цирих. Дипломирала на одделот за визуелна уметност со театар и перформанс на Универзитетот во Плимут, а магистрирала на уметност, култура и образование на Универзитетот во Кембриџ. Добитничка е на бројни грантови и награди и учествувала на многу уметнички резиденции, а од 2023 година е кандидатка на докторски студии на Универзитетот Хафен Сити, Хамбург. Нејзините дела се претставени на голем број меѓународни изложби и фестивали меѓу кои Музеј Тингели, Базел (2022), Miss Read, Берлин (2021), Музеј на современа уметност, Скопје (2019), Helmhaus, Цирих (2017), Манифеста 11, Цирих (2016), Музеј на современа уметност, Роскилде (2013), Casino Luxembourg – Forum d’art Contemporain, Луксембург (2011), 4. Московски биенале (2011), и Fondazione Merz, Турин (2008). Нејзината работа е дел од онлајн архивите re.act.feminism и Revolving Histories, како и колекцијата на Музејот на современа уметност, Скопје.
Изјава на уметницата
Често се прашувам дали да се биде уметник е професија или идентитет.
Не секогаш мојата работа го наоѓаше своето вистинско место во уметничкиот свет, но постигнуваше успех на други места. Во „Dual Reality“ (2019), на пример, создадов аудио водич за луѓе со нормален вид во соработка со луѓе со оштетен вид1, додека во „Master Plan (Children’s Edition)“ (2014), ги предизвикав локалните власти во Цирих да размислат како децата го доживуваат јавниот простор и креативниот начин на кој тие можат да придонесат за неговиот дизајн2. Од поновите проекти би го издвоила „Filling the Void“ (2022), каде една од омилените населби во Сплит беше поставена на туристичката мапа на градот преку геокешинг. Делото сега е дел од постојаната колекција во културна институција во населбата, овозможувајќи им постојана интеракција на посетителите, а не само во рамките на вообичаената краткорочна изложба3.
Други дела, меѓу кои „Across the Atlantic“ (2020)4, „The House We Grew Up In“ (2017)5, но и претходните партиципативни проекти како „Trace Place“ (2009)6, прецизно ја документираат народната архитектура која е составен дел од карактерот на градот, но често се брише или заменува од политички или економски причини. Сметам дека едноставниот, репетитивен чин на исцртување е неверојатно важен, не само заради конзервирање туку и заради неговите исцелувачки ефекти7.
На многу начини, урбаното планирање и како тоа влијае на нас како граѓани е основен дел од мојата работа: Како може да станеме дел од дијалогот? Како може да ја оспориме нормата? И како да ги ставиме во прв план ставовите и потребите на маргинализираните?
Минатата година, започнав со докторски студии засновани на практика. Го избрав овој пат затоа што уживам и во теоријата и во практиката и сакам мојата работа да има значајно влијание во реалниот свет. Иако уметноста има влијание, со текот на годините, се чини дека тоа е премногу мало, можеби дури и безначајно.
Кога ги започнав докторските студии, веќе бев во раните 40-ти години и преминот од уметница во истражувачка ми беше предизвик. Самата работа не ми беше проблем, но се борев со менталната промена. Да се биде уметник отсекогаш ми било главна цел, но се надевав на повеќе. Сакав да бидам уметник кој исто така може да пишува, истражува, курира, предава и соработува. Животот, сепак, имаше други планови. Кога имав 35 години, се преселив во три различни земји, живеев во шест градови, аплицирав за повеќе визи и дозволи за престој, магистрирав, ја воспоставив мојата уметничка практика, се омажив, родив дете и освоив неколку награди. Сепак, останав без докторат и со мало педагошко и кураторско искуство.
Така кога конечно ги започнав докторските студии и бев на пат да станам уметница-истражувачка сфатив дека немам идеја како да бидам уметница-истражувачка. Всушност, што е уметничко истражување? Како се разликува од уметничко дело и од традиционалното истражување? Каде започнува едното, а завршува другото? Како можам успешно да преминам од уметница во уметница-истражувачка без притоа да го загрозам мојот уметнички или истражувачки интегритет? Која е вредноста на уметноста надвор од нејзиниот типичен контекст? Дали уметноста воопшто треба да носи таква вредност? Дали влијанието е навистина важно? Како може да се измери и во која временска рамка?
Брзо ја препознав потребата да размислувам помалку и да правам повеќе. Така, почнав да пишувам. Ова беше мојот прв чекор напред – воспоставување јазик „помеѓу“8. Според Лора Кал О Маларка, самото пишување е перформанс, што им овозможува на уметниците-истражувачи да го третираат како составен дел од нивната практика наместо како претставување вон практиката9. Наскоро почнав да ги одучувам и правењето уметност и истражувањето. Си дозволив да си играм – да се занимавам со уметност без притисок да создадам нешто што ќе биде завршено. Почнав да ја гледам мојата работа како помалку драгоцена, како недовршена и отворена за промени. Го опуштив моето пишување и прифатив различни начини на стекнување со знаење.
Овој процес ми остави малку време и енергија да создавам нови дела. Меѓутоа, сè уште се сметам себеси за уметник. Како што вели Боруп, да се биде уметник опфаќа различни вештини и знаења, од „набљудување, слушање и согледување на нашата околина“ до „испитување сложени прашања, помагање на безгласните да го најдат својот глас, спојување повеќе гледишта, надкрилување на јазикот и поттикнување на луѓето да размислуваат надвор од рамката“10. За нас од Балканот, би ги додала и вештините да се прави повеќе со помалку и да се верува во себе кога никој друг не верува во нас. Долга листа, нели?
Неодамна размислував за ново дело за моето семејно име и неговите промени низ годините. Делото раскажува приказна за различни генерации, времиња и места, а се осврнува на мојот етнички идентитет и етничкиот идентитет на мојот народ. Оваа тема бара многу внимателност поради нејзините политички, историски и лични импликации. Сепак, тоа е важна приказна за раскажување. Додека работам на мојот докторат во областа на јавниот простор и попреченоста, размислувам и за мојата лична поврзаност со овие теми: По што се разликува моето тело-ум? И како се препознава попреченоста?
После сè, повторно ќе работам како професионална уметница, повеќе отколку сега. Мојата работа ќе се промени и ќе еволуира, и тоа го гледам како позитивен развој. На крајот на краиштата, да се биде уметник значи да се прифати дека ништо не е постојано или стабилно. Сите ние се менуваме и се движиме со светот.
Текстот е резултат на поканата од Ivana Vaseva 2025
1Слика: Dual Reality, 2019, аудио водич, Цирих. Со учтивост на уметникот. Повеќе информации овде
2Слика: Master Plan (Children’s Edition), 2014, перформанс и публикација, Цирих. Со учтивост на уметникот. Повеќе информации овде
3Слика: Filling the Void, 2022, аудио геокахирање и видео, Сплит. Со учтивост на уметникот. Повеќе информации овде
4Слика: Across the Atlantic, 2020, уметничка книга, Revolver Publishing, Берлин. Со учтивост на уметникот. Повеќе информации овде
5Слика: The House We Grew Up In, 2017, инсталација, Helmhaus, Цирих. Со учтивост на уметникот. Повеќе информации овде
6Слика: Trace Place, 2009, перформанс и видео, Музеј на современа уметност, Белград. Со учтивост на уметникот. Повеќе информации овде
7Слика: The Last Flight, 2021, Детали на изложбата, галерија Visarte, Цирих. Со учтивост на уметникот. Повеќе информации овде
8Слика: The Artist, 2013, видео кадар. Со учтивост на уметникот.
9Borrup, Tom. 2013. ‘Artists and Creativity in Urban Placemaking: Reflections on a Downtown Minneapolis Cultural District’. Journal of Urban Culture Research 7:96–111.
10Cull Ó Maoilearca, Laura. 2019. ‘Artistic Research and Performance’. In Artistic Research: Charting a Field in Expansion, edited by Paulo de Assis and Lucia D’Errico, 146–75. London: Rowman & Littlefield International.
