Vana Urosevik

Vana Urosevik was born in Skopje, in 1961. She graduated from the Faculty of Fine Arts in Belgrade in 1984, where she also obtained her MA degree in 1987. She had a study residency in Paris in 1987, and specialized at the Venice Academy of Fine Arts in 1988. In 2003, she represented Macedonia at the Venice Biennale. She works at the Skopje-based National Gallery of Macedonia. Since 2010, in addition to solo exhibitions and performances, she has realized joint projects with Zoran Todović. She has participated in numerous group exhibitions in Ljubljana, Belgrade, Sarajevo, Novi Sad, Zagreb, Geneva, Paris, London, Hamburg, Berlin, Vienna, Rome, Tallinn, Prague, New York… She has received the awards by DLUM – Winter Salon, “Dimitar Kondovski” Award and on the 9th Intenational Biennial of Miniature Art Gornji Milanovac, First Prize in Intermedia for the work “Alchemist Box”.

Artist statement

We all have a sort of depot where we store fragments of various origins that fuel our imagination and inspire our ideas. In that dark depot, I also place dreams. Dreams have served as a starting point for several of my projects. When I began preparations for the project “Garments”, I opened my notebook of dream recordings, selected a few that gave rise to certain characters for whom I then created garments. Here’s an excerpt that was the foundation for my starting point:

“We are cold, we fear death, we fear pain, hurt, touch, gazes, criticism, we fear exposure, love, aging, our own bodies – this is why we need garments”.

I wanted to express the need for protection against physical and mental influences; the silk garments were meant to be a protective membrane. The figures were abstract, and the garments, which were not worn, were placed in wooden boxes. At thetime, I was raising silkworms. I received the larvae and kept them in a dark room for a year. From them, caterpillars were formed, which I fed daily with mulberry leaves until they sealed themselves in their cocoons, and eventually, from those cocoons, white moths emerged. The exhibition coincided with the period when they were larvae. I exhibited them in a box titled “Garment in Development”. Thus, both the dream and the larvae were equal props in the construction of the project.

The unusual, exceptional, and extraordinary objects have always been a lasting fascination for me. Especially those on which time has left its mark. Objects have their secret life. I try to make what is lost and disappears become visible and tangible again. I am drawn to small, intimate items on whose surfaces emotions, projected by generations of owners, are inscribed. I want to create works that will be a visible accumulation of the invisible, of emotions and thoughts provoked by an object. I try to create visual stories where the radiance of the object will be reconstructed, to create a new aura by changing the context. I work for a long time, until I feel that I have cracked the code, the material comes to life, beginning a mysterious life, independent and surprising. Invisible energies intervene, turning the course of events in an unexpected direction. The greatest pleasure is in creating the installation itself, arranging, choosing the objects, their relationships, making assemblages like taking inventory of visual associations – like giving birth to microcosms. In the process of conceptualizing and building ambient works, the narrative branches out, and the work becomes a kind of labyrinth.

It seems to me that every artistic activity is some kind of training with oneself, with one’s own will. For me, it is a game in which I sometimes want to undo myself, to become someone else, to see myself in different characters, to transform, to go through trials, in order to extract everything I can from myself. I do not exclude any technique if it serves a particular idea.

While working with silk, I constantly think about the process of obtaining it. The project “Hemming Glass Fragments”contains the text describing the procedure of obtaining silk, along with a calculation of how many of these small creatures had to be killed to obtain the silk used in this project. It connects the opposites – the softness of the silk and the hardness and sharpness of the glass fragments. These works open up a range of possible interpretations. Among them is certainly the one that takes into account the turbulent times in which the Balkan countries found themselves at the end of the 20th century.

The project “Passage” was realized at the 50th Venice Biennale. In a way, it stemmed from the previous installation “Garments”. The garments there were a gentle protection, as well as a message and a sign of the character they personified; they were a form of emanation of the feminine principle. The figure of Casanova emerged as a symbol of a Venice at the time of decadence, of the decline of its power. I wanted to use this intriguing character and blend historical events with the present, to create a virtual communication between female characters from the present and Casanova. The characters were first dreamt, envisioned, and garments were made for them. Then, I offered real contemporary characters the roles of assistants and saviors of Casanova from the Venetian prison. These were: Alice, The Drowning Woman, The Prostitute, The Prophetess, The She-Wolf, and Melusine. This led to the intersection of several affinity lines. While reading Casanova’s memoirs, I discovered something new and imbuing for me – that after his escape, he went to Paris and opened a silk factory! And silk was one of the dominatingmaterials in my entire project! Thus, a circle of mysterious connections was formed, which I later built upon with my own associations. I added to the story that six women helped Casanova during his escape, and he later created their garments in his factory, thus defining six female characters. In this way, the true story fit into my fiction – or my fiction fit into the historical one. In this project, for the first time, I interactively included other personalities.

Sewing itself naturally emerged as a logical procedure in assembling compositions into a cohesive final piece. Initially, it was quite rough, just to secure the pieces together, and I liked the rawness and expressiveness of those connections. They were abstract collage compositions. At one point, I wanted to introduce figurative elements, and silk, as the main material, began to take on the role of facial skin. This soon materialized in the series “Phobic Objects”. These are portraits made as replicas of old masters from the Baroque and Renaissance periods, featuring female characters embroidered on silk, where the embroidery functions as a drawing. Each stitch in the stretched silk I experienced as a puncture in the skin during the tattooing process. The process of creating the artwork and my personal experience throughout that process was important to me. When I started sewing, it had a ceremonial character in a certain sense. The process lasted for hours and involved countless stitches.

It is interesting to create a puzzle where the pieces are connected through the complex operation of deconstruction, where the breaking of former connections and the reconstruction mix their principles. In this way, the artwork becomes a living organism, whose entirety contains many fragments that, as a result of the creative process, enter into entirely new relationships.

The text is a result of the invitation by Ivana Vaseva 2025 and the final version of the statement was edited in collaboration with her.

1Image: The Secret Life of Objects, Most Gallery, Belgrade, 1992: Upset Fabrics, 1993, oil on canvas, 63x81

2Image: Silk Paintings, Struga National Museum, 1996: White Angel, 2005, painted silk on canvas, feathers, 95x95

3Image: Memories of Matter or Water Sacrificial Altar, Cifte hammam 2, 1996, antique two-seater sofa, painted silk, aquarium, hair

4Image: Marathon (Remembering B.P. 1914 – 1997), Cifte hammam 3, 1997, wooden shelf, shoes, cardboard boxes, labels

5Image: Bather, Cifte hammam 3, 1997, map of Venice, silk, readymade (India ink)

6Image: Hemming Glass Fragments, installation and performance, Skopje, Art Gallery - Daut Pasha Hamam, October, 1998: Minefield, 1998, five silk dresses applied on canvas, razor blades

7Image: Garments (The Best Way to Protect Our Body), installation, Belgrade, Gallery of the Belgrade Culture Centre, July, 2002: Garment with Wolf’s Paws, photograph, 13x17.5 photo: Dijana Tomik Radevska

8Image: Shedding, installation, Skopje, Museum of the City of Skopje, Open Graphic Studio, October 2002: Wardrobe with Twenty Fur Coats, sofa, silk, velvet cloak, wolf’s pelt and paws, photograph 50x70 photo: Stanimir Nedelkovski

9Image: Passage Casanova’s Factory, installation, Venice, Macedonian Pavilion, 50th International Venice Biennale of Art, June, 2003: A view of “Casanova’s Factory”

10Image: Phobias, installation, Skopje, Museum of the City of Skopje, April, 2005/ Berlin, Kunstraum. Kreuzberg/ Bethanien, June, 2006: Insect – Covered Cup, 8x17x17

11Image: Purgatory, installation, Ljubljana, Slovenia, in the chapel of the Grad fortress, MoCA – Skopje, April 2006: Reproduction of the icon of Jesus Christ, Calf’s skeleton, silk dress, insects, wafer

12Image: Phobic Objects, exhibition, Museum of Contemporary Art, Skopje, North Macedonia, 2007; City Art Gallery Ljubljana, Slovenia, 2009: Phobic Objects, 2007, wooden boxes, portraits embroidered on silk pillows, 44x44x9, sculptures of hands made of silk, rings and insects, 15x35x30

13Image: Vera Icona, 2008, YCC Skopje "Venice via YCC"; Collegium Artisticum, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina "Venice via YCC" installation: soft sculpture of hand-painted silk, insect on a piece of hand-painted silk, embroidered portrait (after a drawing by Dürer) on a piece of painted silk, variable dimensions

14Image: Los Caprichos y la Garrote, 2010, Gallery MC, New York, 2010; Graphic Collective Gallery, Belgrade, Serbia, 2011; Trieste, Italy, 2011; National Museum of Montenegro, Cetinje, DADO studio and gallery, Cetinje, Montenegro, 2012


15Image: Wunderkammer Cabinets of wonders and libraries, National Gallery of North Macedonia - Chifte Hamam gallery, Skopje, North Macedonia, 2015

16Image: Vana Urosevik and Zoran Todović, Crossed travelogues, 2015, artist book, print on hand-painted silk, 35x25, NEAR AND FAR 1914-1918 EVENTS/HISTORY/MEMORY, Macura Museum, Novi Banovci, Serbia, 2015; Aspects of Balkan Photography: For a common narrative, Photography Centre of Thessaloniki, Greece, 2018. 

17Image: Vana Urosevik and Zoran Todović, Le Cadavre Exquis Center for Contemporary Art “Helios”, Thessaloniki, Greece, 2014; Belgrade Gallery, Belgrade, Serbia, 2015

18Image: Vana Urosevik and Zoran Todović, Chronicle of the World: Last Chapter Contemporary Art Gallery, Subotica, Serbia, 2021; Heritage House, Belgrade, Serbia, 2021; National Gallery of the Republic of North Macedonia, Skopje, North Macedonia, 2022; Contemporary Art Gallery, Niš, Serbia, 2022

19Image: Vana Urosevik, Zoran Todović, Marija Ćalić, Grounded – Beckett in Belgrade, Salon of the Belgrade City Museum, Belgrade, Serbia, 2023

Вана Урошевиќ е родена 1961 година, во Скопје. Дипломира на Факултетот за ликовни уметности во Белград во 1984 година. Магистрира на истиот факултет во 1987 година. Реализира студиски престој во Париз во 1987 година и специјализација во Венеција во 1988 година на Факултетот за убави уметности. Во 2003 година ја претставува Македонија на Венециското биенале. Работи во Националната галерија на Македонија во Скопје. Од 2010 година, покрај самостојните настапи, реализира и заеднички проекти со Зоран Тодовиќ. Учествувала на бројни групни изложби во Љубљана, Белград, Сараево, Нови Сад, Загреб, Женева, Париз, Лондон, Хамбург, Берлин, Виена, Рим, Талин, Прага, Њујорк… Досега добила награди на Зимски салон на ДЛУМ, награда „Димитар Кондовски” и на 9. Меѓународно биенале на уметноста на минијатура Горњи Милановац, Прва награда за интермедија за „Алхемијска кутија”.

Изјава на уметницата

Сите ние имаме некое депо каде што чуваме фрагменти од најразлично потекло кои ја поттикнуват нашата фантазија и од каде што ги црпиме идеите. Во тоа мрачно депо јас ги ставам и соништата. Сонот беше појдовна точка во неколку мои проекти. Кога започнав со подготовките за проектот „Одежди”, ја отворив тетратката со записи на соништа, издвоив неколку од кои произлегоа некои ликови, а потоа за нив направив одежди. Еве еден запис кој беше основа од која појдов:

„Ладно ни е, се плашиме од смртта, се плашиме од болка, од повреда, од допири, од погледи, од критики, се плашиме од разголување, од љубов, од старост, од своите тела, затоа ни се потребни одеждите”.

Сакав да ја искажам потребата од заштитеност пред физичките и ментални влијанија; облеката од свила да биде заштитна мембрана. Ликовите беа апстрактни, одеждите необлечени – беа положени во дрвени сандаци. Во тоа време одгледував свилени буби. Ги добив ларвите и една година ги чував во мрачна просторија. Од нив се испилија гасеници кои секојдневно ги хранев со лисја од муренка додека не се затворија во кожурци и, конечно, од тие кожурци  излетаа бели пеперутки. Изложбата се совпадна со периодот кога тие беа ларви. Ги изложив во еден сандак под наслов „Одежда во настанување”. Така, и сонот и ларвите беа рамноправни реквизити во градбата на проектот.

Необичните, исклучителните, несекојдневните предмети се моја трајна фасцинација. Отсекогаш. Особено оние врз кои времето оставило свој отпечаток. Предметите имаат свој таен живот. Се обидувам она што се губи и исчeзнува да го направам повторно видливо и опипливо. Сакам мали интимни предмети на чија површина се впишани емоциите што  генерациите на сопственици ги проектирале врз нив. Сакам да создадам дела кои ќе бидат видлива акумулација на невидливото, на емоции и на мисли предизвикани од некој предмет. Се обидувам да правам визуелни приказни каде што ќе се реконструира  зрачењето на предметот, да создадам нова аура со промена на контекстот. Работам долго, сè до моментот кога ќе почувствувам дека ја решавам шифрата, материјата оживува, започнува еден таинствен живот, независен и изненадувачки. Се вмешуваат невидливи енергии и го пресвртуваат текот на случувањата во неочекуван правец.  Најголемо задоволство е правењето на самата поставка, аранжирањето, изборот на предметите, нивниот однос, правењето асамблажи како правење инвентар на визуелни асоцијации –  како некакво раѓање микросветови. Во постапката на осмислување и градење на амбиенталните дела, наративот се разгранува и делото станува некој вид лавиринт.

Ми се чини дека секоја уметничка активност е некаков тренинг со себе, со сопствената волја. Кај мене тоа е игра во која понекогаш сакам да се поништам себеси, да станам некоја друга, да се видам во различни ликови, да се преобразувам, да минувам низ искушенија, за да извлечам од себе сè што можам. Не исклучувам ниедна техника ако е во функција на некоја идеја. 

Додека работам со свилата постојано ми е на ум начинот на нејзиното добивање. Проектот „Опшивање на срча“ го содржи текстот за постапката при добивањето на свилата, со пресметка за тоа колку од тие мали суштества требало да бидат убиени за да се добие свилата употребена во овој проект. Тој ги доведува во врска опозитите – мекоста на свилата и тврдоста и острината на срчата. Овие дела отвораат поголем број на можни читања. Меѓу нив е секако и она кое што ги зема предвид немирните времиња во кои се најдоа балканските држави кон крајот на 20-от век.

Проектот „Премин” беше реализиран на 50. Венециско биенале. На некој начин тој произлезе од претходната инсталација „Одежди”. Одеждите таму беа нежна заштита, но и порака и знак на ликот кој го персонифицираат, тие беа еден вид еманации на женскиот принцип. Ликот на Казанова се наложи како симбол на една Венеција во моментот на декаденцијата, на заоѓањето на нејзината моќ. Посакав да го употребам тој интригантен лик и да измешам историски случувања со некаква сегашност, да направам виртуелна комуникација меѓу женските ликови од сегашноста и Казанова. Ликовите се најпрво измечтаени, сонувани, и за нив се направени одежди, а потоа на реални  современи ликови им ги понудив улогите на помагачки и спасителки на Казанова од венецијанскиот затвор. Тоа беа: Алиса, Давеничка, Блудница, Пророчица, Волчица и Мелузина. Дојде до вкрстување на повеќе линии на афинитети.  Читајќи ги мемоарите на Казанова дознав нешто ново и за мене проникнувачко – дека по бегството тој дошол во Париз и таму отворил фабрика за производство на свила! А во целиот мој проект, како еден од главните материјали, фигурираше свилата! Така се врза тој круг на таинствени врски кој јас потоа го надоградив со свои асоцијации. Ја дополнив приказната дека на Казанова при бегството му помогнале шест жени, а тој потоа во својата фабрика ги креирал нивните одежди и така дефинирал шест женски карактери. На тој начин  вистинската приказна се вклопи во мојата фикција – или мојата фикција се вклопи во историската. Во овој проект за прв пат интерактивно вклучив и други личности.

Шиењето само се наметна како логична постапка при составувањето композиции во една заедничка конечна целина. Во почетокот беше мошне грубо, само за да се зацврстат парчињата едно за друго, ми се допаѓаше грубоста и изразитоста на тие споеви. Тоа беа апстрактни колажни композиции. Во еден момент посакав да внесам фигуративни елементи и свилата како основен материјал почна да ја добива улогата на кожа од лице. Тоа набргу се оствари во циклусот „Фобични објекти”. Станува збор за портрети работени како своевидни  реплики на старите мајстори од времето на барокот и ренесансата, за женски ликови везени на свила каде што везот е цртеж. Секој убод во распнатата свила го доживував како убод во кожа при постапката на тетовирање. Ми беше важен самиот процес на настанување на делото и сопственото доживување во текот на тој процес.  Кога започнав со шиењето, тоа во извесна смисла имаше обреден карактер. Процесот траеше  со саати, и имаше бескрајно многу шевови. 

Интересно е да се прави сложувалка во која што деловите се поврзани низ сложената операција на разградба, каде што разбивањето на некогашната поврзаност и повторното создавање ги мешаат своите принципи. Ликовното дело така станува жив организам чија целина содржи многу фрагменти кои влегуваат, како резултат на творечкиот процес, во сосема нови односи.

Текстот е резултат на поканата од Ивана Васева 2025 и конечната верзија на изјавата е уредена во соработка со неа.

1Слика: Тајниот живот на предметите, Галерија Мост, Белград, 1992 година: Вознемирени ткаенини, 1993 година, масло на платно, 63x81

2Слика: Слики од свила, Национален музеј Струга, 1996 година: Бел ангел, 2005 година, боена свила на платно, пердуви, 95x95

3Слика: Сеќавање на материјата или воден жртвеник, Чифте амам 2, 1996 година, антиквитетен двосед, боена свила, аквариум, коса

4Слика: Маратон (Сеќавање на Б.П. 1914-1997), Чифте амам 3, 1997 година, дрвена сталажа, чевли, картонски кутии, етикети

5Слика: Капачка, Чифте амам 3, 1997 година, Карта на Венеција, свила, редимејд објект (туш)

6Слика: Опшивање на срча, инсталација и перформанс, Скопје, Уметничка галерија Скопје – Даут пашин амам, 1998 година: Минско поле, 1998, пет свилени фустани аплицирани на платно, жилети

7Слика: Одежди (Како најдобро да го заштитиме своето тело), инсталација, Белград, Галерија на Културен центар на Белград, јули, 2002 година: Одежда со волчи шепи, фотографија, 13x17.5 фотографија: Дијана Томиќ Радевска

8Слика: Преслекувања, инсталација, Скопје, Музеј на град Скопје, Отворено графичко студио, октомври, 2002 година: Долап со 20 бунди, софа, свила, кадифена наметка, волча кожа и шепи, фотографија 50x70 фотографија: Станимир Неделковски

9Слика: Премин Фабриката на Казанова, инсталација, Венеција, Павилјон на Македонија, 50-то меѓународно венециско биенале на уметноста, јуни, 2003 година: Поглед на „Фабриката на Казанова“”

10Слика: Фобии, инсталација, Скопје, Музеј на град Скопје, април, 2005 година/ Берлин, Kunstraum. Kreuzberg/ Bethanien, јуни 2006 година: Шолја за чај покриена со инсекти, 8x17x17

11Слика: Purgatorium, инсталација Љубљана, Словенија, во капелата на тврдината „Град“/ МСУ - Скопје, април 2006 година: Принт на икона облепена со инсекти, хостија, инсекти, скелет и свилена одежда

12Слика: Фобични објекти, изложба, Музеј на современа уметност, Скопје, Северна Македонија, 2007 година; Местна галерија, Љубљана, 2009 година: Фобични објекти, 2007, дрвени кутии, перничиња од свила, 44x44x9, извезени портрети, ракавици од свила, прстени со инсекти 15x35x30

13Слика: Vera Icona, 2008 година, МКЦ Скопје „Венеција виа МКЦ“; Collegium Artisticum, Сараево, Босна и Херцеговина „Венеција виа МКЦ“, инсталација: мека скулптура од рачно боена свила, инсект врз парче рачно боена свила, извезен портрет (по цртеж на Дирер) врз парче боена свила, променливи димензии

14Слика: Los Caprichos y la Garrote, 2010 година, Галерија МЦ, Њујорк, 2010 година; Галерија Графички колектив, Белград, Србија, 2011 година; Трст, Италија, 2011 година; Народни Музеј Црне Горе, Цетиње, Атеље ДАДО, Цетиње, Црна Гора, 2012 година


15Слика: Wunderkammer Кабинети на чуда и библиотеки, Национална Галерија на Македонија, Галерија Чифте амам Скопје, Северна Македонија 2015

16Слика: Вана Урошевиќ и Зоран Тодовиќ, Вкрстени патописи, 2015, уметничка книга, принт на рачно боена свила, 35x25, „Од блиску, од далеку 1914-1918 настани, историја, меморија“, Музеј Мацура, Нови Бановци, Србија, 2015 година; „Аспекти на балканска фотографија: за заеднички наратив“, Центар за фотографија на Солун, Грција, 2018.

17Слика: Вана Урошевиќ и Зоран Тодовиќ Le Cadavre Exquis, Центар за современа уметност „Хелиос“, Солун, Грција, 2014 година; Галерија Београд, Београд, Србија, 2015 година

18Слика: Вана Урошевиќ и Зоран Тодовиќ, Хроника на светот – последно поглавје, Галерија савремене уметности, Суботица, Србија, 2021 година; Кућа легата, Белград, Србија, 2021 година; Национална галерија на Република Северна Македонија, Скопје, Северна Македонија, 2022 година; Галерија савремене уметности, Ниш, Србија, 2022 година

19Слика: Вана Урошевиќ, Зоран Тодовиќ, Марија Ќалиќ, Grounded – Beckett in Belgrade, Салон на Музејот на град Белград, 2023 година