– born in Minsk, Belarus in 1989. artist, author and art tutor. In 2011, she graduated from the Belarusian State University of Culture and Arts majoring in Arts and Crafts and in 2012 – the National Academy of Sciences of Belarus. She attended educational programs held by the “Ў” Gallery of Contemporary Art and took part in “Art Prospect Intensive in Socially Engaged Art” (2019). Through various forms – performances, multimedia, installations, painting, texts, art therapy – she focuses on mediation as an opportunity to express the voices of Others. She also uses practices of community-based and socially-engaged arts. In autumn 2020 she was arrested for participating in an art campaign against violence. After having served the sentence, she left Belarus. She is currently based in Warsaw, Poland.
“Already as teenager, when I was choosing my future profession, I opted for art because it seemed something larger, a way and perception of life, a kind of identity I wanted to develop. With practice, I began noticing that artistic identity, like many others, relied on a certain language that could be developed in the course of one’s entire life requiring constant engagement. That’s why I find it difficult to approach art as a job only – for me it is closely connected with a person’s experience and emotional life.
In my current practice, I rethink my own and other people’s experience – a method I describe as “mediation” due to its focus on an opportunity to express the voices of “Others”, give space to the voices of the excluded, highlight particular social, political or some other issues using art tools. Multidisciplinarity and the social role of art become key elements here. Artistic documentation and research, performed through interviews and surveys, form the basis and turn into the starting point of my art practice.
Thus, Dollhouse includes graphic portraits of my cellmates and sketches done during my detention (we were all arrested under Article 23.34 for participating in the Belarusian peaceful protests in 2020), as well as the artefacts we managed to keep, the portrayed girls’ personal stories, collected later and narrated by me, paintings they made in the cell at my “watercolour classes”, etc. In this project, it becomes clear how differently art can be interpreted: on the one hand, the drawings themselves are often exhibited as a documentation of the Belarusian protest art; on the other – when supplemented by other works, the project speaks about sisterhood, care, psycho-emotional aspects of interaction with any authority’s repression. And I see it as something significant, I want to see female and feminist art as increasingly self-contained, free primarily of its own victimhood, not as defending or justifying itself but autonomous in the use and development of its own language. In this context, “social work”, care, empathy, as a part of the process and a guide to grassroots interaction are perceived as female art strength. Strength is found in weakness.
My artistic practice is rooted in my present, I don’t work with one subject or form, I value honesty and an opportunity to address something I am familiar with. It is essential for me not to turn the position of an artist working with social issues and communities into that of an outsider, a superior – with art and the creator’s role idealized. In such projects, it is horizontality and equality that underlie the author’s “retransmission”/“mediation”, thus I address the experiences of communities that correlate with my own.
Consequently, my ongoing project Letter to Mom is related to the subject of forced immigration and the affective side of relocation experience and is based on interviews with Belarusians made to flee their country in 2020-2021. I started it while also being in immigration myself and it was important for me to reveal not so much the current socio-political situation which had caused it, but the emotional side of this new life – to address the vulnerable social group which was not presented as heroical but, on the contrary, often got stigmatized – people whose sacrifice was less visible or in general overlooked. It is here where my character trait manifests itself – empathy and caring have always been important for me, with mediation and collaboration forming the basis of my artistic method and way of being.
Often during critical political events, a certain key subject becomes a springboard for art and offers extensive opportunities for expression however risking covering the socio-political agenda with human tragedy used as a good dramatic scenario or a topical context. For me, the issue of ethics in socially-oriented art and documentary projects remains important.
While working on the collective project What She Wears Beneath that addressed the problem of body-shaming and female body objectification, I wanted to immerse myself in women’s real stories that reflected their body complexes and make photo shoots with body art hiding the protagonists’ bodies. But I realized that, firstly, I could not ask the women to overcome their complexes and get naked, and secondly – there was a possibility that only few of them would agree to participate and/or a conflict might arise should their appearances turn out to be rather conventional, which would call into question the very possibility of such a general representation of the issue. I am glad that the project’s research part ended up being an anonymous survey, showing a wide range of body shaming problems in Belarus, with my own body used as the main canvas.
Personal experience is closer and deeper – we are all women, but not all of us are mothers, wives, and partners, not all of us are born cisgender, thus female and feminist art can be broader and more nuanced in terms of topics, approaches, and languages.
It is only from within that one’s identity can be experienced. Just like a passport, a language or a flag will not make you a Belarussian, femininity will not make you a woman, a skill will not make you an artist or a painter, a woman artist does not equal to a feminist, an author of social-political art statement does not equal to an activist, etc.”
Edited by Anna Karpenko and Sophia Sadovskaya (2022).
– нарадзілася ў Беларусі ў 1989 годзе. Мастачка, аўтарка праектаў, арт-цьютарка. Скончыла Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў (дэкаратыўна-прыкладное мастацтва) у 2011 г. і магістратуру Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 2012 г. Наведвала адукацыйныя праграмы Галерэі сучаснага мастацтва «Ў», была ўдзельніцай праграмы Art Prospect Intensive in Socially Engaged Art (2019).
Выкарыстоўваючы розныя формы – перформансы, мультымедыя, інсталяцыі, жывапіс, тэксты, арт-тэрапію – яна засяроджваецца на медыяцыі як магчымасці праявіць галасы Іншых. Яна таксама выкарыстоўвае практыкі стварэння арт-аб’ектаў, арыентаваных на супольнасць, і сацыяльна-ўцягнутага мастацтва.
Восенню 2020 года яе арыштавалі за ўдзел у арт-кампаніі супраць гвалту. Пасля адбыцця пакарання яна пакінула Беларусь.
“Яшчэ будучы падлеткам, вызначаючы для сябе будучую прафесію, я выбрала мастацтва, паколькі яно здавалася чымсьці вялікім, спосабам і бачаннем жыцця, свайго роду ідэнтычнасцю, якую хацелася здабыць. З практыкай я стала заўважаць, што мастацкая ідэнтычнасць, як і многія іншыя, абапіраецца на пэўную мову, якую можна развіваць усё жыццё і якая патрабуе пастаяннай уключанасці. Менавіта таму мне складана лічыць мастацтва толькі прафесіяй, яно цесна звязана з асабістым досведам і перажываннем.
У сваёй цяперашняй практыцы я непасрэдна звяртаюся да перапрацоўкі свайго і/або чужога падобнага да майго досведу. Свой метад я называю медыяцыяй – пасрэдніцтвам, фокус якога накіраваны на магчымасць праявіць галасы “іншых”, даць прастору для галасоў выключаных, падсвяціць нейкую сацыяльную, палітычную ці іншую праблему, выкарыстоўваючы інструментарый мастацтва. Мультыдысцыплінарнасць і сацыяльная роля мастацтва становяцца тут асноватворнымі элементамі. Даследаванне, у якім я звяртаюся да інтэрвʼю і апытанняў, мастацкай дакументацыі, становяцца базісам і адпраўной кропкай для работ.
Так, у аснове праекта “Лялечны домік” – графічныя партрэты маіх сукамерніц і замалёўкі з-за кратаў (усе мы былі асуджаныя па арт. 23.34 за ўдзел у беларускіх мірных акцыях пратэсту 2020 года), артэфакты, захаваныя намі, нашы асабістыя гісторыі, сабраныя пасля і агучаныя маім голасам, малюнкі, якія дзяўчаты рабілі ў камеры на праведзеных мной “занятках па акварэлі” і інш. У гэтай працы становіцца прыкметна, як па-рознаму можна інтэрпрэтаваць мастацтва: з аднаго боку, самі малюнкі ўдзельнічаюць у шматлікіх выставах беларускага пратэставага мастацтва як дакументацыя таго, што адбываецца, з другога, дапоўнены іншымі працамі, праект гаворыць аб сястрынстве, клопаце, псіхаэмацыйных баках узаемадзеяння з рэпрэсіўнасцю любой улады. Для мяне гэта важны аспект: мне хочацца бачыць жаночае і фемінісцкае мастацтва ўсё больш самастойным, незалежным, перш за ўсё, ад сваёй жа ахвярнасці, не абараняючым і апраўдваючым само сябе, а такім, якое вольна выкарыстоўвае і развівае ўласную мову. У гэтым кантэксце “сацыяльная праца”, клопат, эмпатыя як частка працэсу, што накіроўвае гарызантальнае ўзаемадзеянне, – гэта моцны бок жаночага мастацтва. “Сіла” ў “слабасці”.
Мая мастацкая практыка цесна звязана з маім цяперашнім, я не працую пастаянна з адной тэматыкай або формай. Самае важнае для мяне – быць сумленнай, казаць пра тое, што знаёма мне самой. Я лічу важным, каб пазіцыя мастачкі (-ка), якая (які) працуе з сацыяльнымі тэмамі і супольнасцямі, не станавілася пабочнай і пераўзыходзячай, ідэалізуючай мастацтва і ролю творцы. “Рэтрансляцыя”/”Пасрэдніцтва” аўтаркі (-а) у такіх праектах будуецца на гарызантальнасці і роўнасці. Таму я звяртаюся да досведу супольнасцей, які дапасоўваецца да майго ўласнага.
Так, мой актуальны і працэсуальны праект “Ліст маме” звязаны з тэмай вымушанай іміграцыі і афектыўным бокам досведу перасялення, і заснаваны на інтэрвʼю з беларусамі і беларускамі, якія пакінулі дом у 2020-2021 гг. Гэты праект я пачала, таксама знаходзячыся ў вымушанай іміграцыі. Для мяне было важна закрануць не толькі сацыяльна-палітычную сітуацыю, якая стала прычынай вымушанай эміграцыі, але і эмацыйны бок гэтага новага жыцця. Звярнуцца да той уразлівай часткі супольнасці, якую не гераізуюць, часта асуджаюць, чыя ахвяра менш прыкметная або зусім не прымаецца пад увагу. Тут выяўляецца асаблівасць майго характару: для мяне важныя эмпатыя і клопат, а медыяцыя і калабарацыі – асновы майго мастацкага метаду і спосабу існавання.
Часта падчас вострых палітычных падзей тая ці іншая ключавая тэма становіцца плацдармам для мастацтва і адкрывае вялікія магчымасці для самавыяўлення. І тут зʼяўляецца тонкая грань паміж неабходнасцю шырока асвятляць сацыяльна-палітычную тэму і выкарыстаннем чалавечай трагедыі як добрага драматычнага сцэнара або актуальнага кантэксту. Для мяне важным застаецца пытанне этыкі ў сацыяльна-арыентаваным мастацтве, дакументальных праектах.
У працы над калектыўным праектам “C-под-няе“, звернутым да праблемы бодзішэймінгу і абʼектывацыі жаночага цела мне хацелася пагрузіцца ў канкрэтныя гісторыі жанчын, звязаныя з іх цялеснымі комплексамі, зрабіць фотасесіі гераінь з бодзіартам, які хавае цела. Але я зразумела, што, па-першае, не маю права прасіць жанчын перамагчы свае комплексы і агаліцца, па-другое, ёсць верагоднасць, што ўдзельнічаць пагадзіцца малая колькасць гераінь і/або паўстане супярэчнасць, калі іх знешнасць акажацца ў большай ступені канвенцыйнай, і гэта ставіць пад пытанне саму магчымасць такой агульнай рэпрэзентацыі праблемы. Я рада, што ў выніку даследчай часткай гэтага праекта стала ананімнае апытанне, якое паказала ўсю палітру бодзішэймінгу ў Беларусі, а асноўным палатном я зрабіла ўласнае цела.
Асабісты досвед і перажыванне бліжэй і глыбей: усе мы жанчыны, але не ўсе мы – маці, не ўсе мы – жонкі і партнёркі, не ўсе мы нарадзіліся цысгендэрнымі жанчынамі, таму жаночае і фемінісцкае мастацтва можа быць шырэй і дэталёвей у плане тэм, падыходаў і мовы.
Любую ідэнтычнасць можна адчуць толькі знутры. Як пашпарт, мова ці сцяг не зробіць цябе беларусам ці беларускай, жаноцкасць не зробіць цябе жанчынай, навык не зробіць мастачкай ці мастаком, мастачка не роўна феміністка, аўтарка сацыяльна-палітычнай працы не роўна актывістка і г. д.”
Рэдактаркі: Ганна Карпенка і Сафія Садоўская (2022).
