Lirije Buliqi
— born in 1955, in Peja — is a ceramic artist based in Prishtina, Kosovo. Buliqi studied sculpture at the Faculty of Fine Arts at the University of Prishtina. She worked at the National Gallery of Kosovo for over four decades and was at the heart of the establishment of the first public institution to promote modern and contemporary art. As a trained sculptor, Buliqi turned to ceramics upon being introduced to the raku technique in the early 2000s. Her artistic practice gives shape and expression to her extensive experience in the arts and the world around her.
As a child in Peja, I played with mud and we created different toys with other children. Those toys were figures and shapes created from imagination, which did not have any meaning. We would paint the figures with colors that we extracted from tiles. We created toys also with a loom. My mother worked with loom, and as a child, I was always close to her, I took after her skills and helped her. This is what most women did, weaving carpets and rugs. These elements would go on to inspire me later on in my work.
In high school, I was very good at art, but my desire was to study psychology, I liked it as a subject, but this remained a wish only. In 1974, I decided to continue Law Studies in Prishtina, but this was not something I found fulfilling. Meanwhile, I get hired by the Kosovo National Gallery. From the moment I started work there, I began to have a different perspective on art. During my leisure time in the Gallery, I would draw or look at books that were there. After a few years of work, I decided to continue my studies in Sculpture at the Academy of Arts in Prishtina.
I chose sculpting because I preferred more raw materials, like mud. Perhaps this was a remnant of my playing as a child, but also because I was influenced by the work I did in the National Gallery. Agim Çavdërbasha was a professor of Sculpting during the time of my studies and he had several figures, such as traditional Albanian hats, and mahogany, which were elements that appealed to me. And this is how I also began working with figures.
My artistic work took another development with a ceramics workshop that took place in the Gallery by master Hanibal Salvaro in 2003. During the workshop, I got to know the technique, a form of art that I hadn’t come across before. I was attracted by the structures which I could create with ceramic. I learned about types of creations, the baking process, drying, painting, and all the way to the final details. It was a great pleasure, a very good experience, a very valuable experience. We worked with great delight. We would work until late at night. We studied the achievements and effects of colors after the first baking.
The technique which impressed me most was raku. It was the most difficult because it has a long process, but it is very appealing and interesting. We would make the plaque or vase, it had to be kept at room temperature for up to seven days, then be baked at a temperature of 900-1000 degrees. In the beginning, we did not know how to even combine nuances or work with glazes, because we had not seen them before as students. The raku technique had many possibilities of combinations in order to create color effects and process the structure. This was an experience that enabled me to grow as an artist. Some of the pieces we created during the workshop went on to be exhibited in some international ceramics exhibitions.
Out of all this experience, I had the chance to further develop my craft in ceramics, since the furnace remained in the Gallery. I continued the process of baking for a longer period. I was more interested in creating plaques123456. I have used different materials for creating structures, such as sacks or stones. I have also modeled vases for irregular shapes789. Inspired by my childhood, I have used elements that I drew as a child and combined fabric with ceramic1011. This is the combination that attracted me the most. I combined ceramic with the traditional clothing of Rugova. Having grown up in Peja, I often encountered people from Rugova who would come to the city to sell in the market. The plaques inspired by this clothing symbolize the arms of women, where the fabric would make the shape of the cloth, such as a waistcoat, representing authentic elements.
I experiment during the work process. My work is spontaneous and in the process of modeling, I articulate shapes. The figure developed during the process is further refined continuously. I take classic figures, rethink the conventions and turn them into more abstract ones. The need to create takes a more spontaneous form. The pieces I have created are solely created for myself, and as such, they have been a great source of nourishment for me. My pieces were not meant to be exhibited until quite late in my life. I have perceived exhibiting as an important part of work, but this was lacking in my life. One can be an artist, but one should also know how to present oneself as an artist. I have always been too modest and have not exposed myself enough in the world of art.
As regards the inclusion of women in art and in socio-political life in Kosovo, their voice is not appreciated enough. Women must have a greater voice in decision-making, be that family or work. I think that there should be greater unity among women artists because, in many associations led by men, there isn’t enough representation of women artists. Whereas, in regards to the representation of art in politics, art does not necessarily have to be political. A woman artist can create by being inspired by many other aspects of life. Depending on the individual, a piece of art can be perceived as political or not. My work was not political.
I have recently begun to notice age-based discrimination, and it seems the idea prevails that an elder person knows less than a younger one. I retired on May 4th, 2020. Compared to what I envisaged in my professional life, it has taken quite a different turn, a better turn than I had imagined. I have worked with great delight, and I have had both good and bad moments. What is now important is to be healthy and have the will to continue my career as an artist. After I retired, I had my first professional exhibition121314151617181920. It felt like my works were finally exposed. It is an indescribable feeling, a pleasant one, a feeling of pride. I felt like a part of the artistic scene of Kosovo, despite having worked my entire life in the Kosovo National Gallery.
1Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 38 x 63 cm, Raku firing technique in 950-1000 ℃.2Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 35 x 29 cm, Double-fired in 950 ℃.
3Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 56 x 35 cm, Raku firing technique in 1050 ℃.
4Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 64 x 34 cm, Raku firing technique in 950-1000 ℃.
5Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 50 x 35 cm, Raku firing technique in 950-1000 ℃.
6Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 50 x 35 cm, Single- fired in 950 ℃.
7Image: Lirije Buliqi, Vase, 2008, 30 x 12 x 12 cm, Single- fired in 950 ℃.
8Image: Lirije Buliqi, Vase, 2008, 40 x 45 x 12 cm, Single- fired in 950 ℃.
9Image: Lirije Buliqi, Vase, 2008, 13 x 13x 17 cm, Double-fired in 950 ℃.
10Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 68 x 40 cm, Single- fired in 950 ℃.
11Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 40 x 50 cm, Single- fired in 950 ℃.
12Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 64 x 34 cm. Raku firing technique in 950-1000 ℃.
13Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 56 x 36 cm, Raku firing technique in 1050 ℃.
14Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 17 x 21 cm, Raku firing technique in 950-1000 ℃.
15Image: Lirije Buliqi, Portrait, 2008, 44 x 36 cm, Raku firing technique in 950-1000 ℃.
16Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 57 x 37 cm, Raku firing technique in 950-1000 ℃.
17Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 60 x 40 cm, Single- fired in 950 ℃.
18Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 46 x 47 cm, Single- fired in 900 ℃.
19Image: Lirije Buliqi, Nude, 2008, 38 x 57 cm, Raku firing technique in 950-1000 ℃.
20Image: Lirije Buliqi, Composition, 2008, 26 x 26 x 3 cm, Raku firing technique in 950-1000 ℃.
— u lind në vitin 1955, në Pejë — është artiste që punon në qeramikë me bazë në Prishtinë, Kosovë. Buliqi studioi skulpturën në Fakultetin e Arteve të Bukura në Universitetin e Prishtinës. Ajo punoi në Galerinë Kombëtare të Kosovës për katër dekada dhe ishte në qendër të institucionit të parë publik që merret me promovimin e artit modern dhe bashkëkohor. Me prapavi akademike në skulpturë, Buliqi u orientua në artin e qeramikës në fillim të viteve 2000 kur ajo u njoh me teknikën raku. Praktika e saj artistike i jep formë dhe shprehje përvojës së saj të gjerë në arte dhe botës përreth saj.
Si fëmijë në Pejë kam lujtë me baltë, dhe aty bashkë me fëmijët e tjerë kemi kriju lodra të ndryshme. Ato lodra ishin figura të krijuara nga imagjinata që nuk kishin ndonjë kuptim. Figurat i ngjyrosnim me ngjyra që i përfitonim nga tjegullat. Lodra krijonim edhe me vek. Nana ime është marrë me vek, edhe unë si fëmijë gjithmonë kam qenë afër saj, e kam marrë edhe zanatin edhe i kam ndihmuar. Me këtë janë marrur shumica e grave, ato kanë punuar qylyma, sexhade. Këto elemente më kanë inspiruar në punën e mëvonshme.
Në shkollë të mesme isha shumë e mirë në lëndën e artit, por dëshira ime ka qenë të studioj psikologjinë, më ka pëlqyer shumë si landë, mirëpo kjo mbeti vetëm dëshirë. Në vitin 1974 vendosa që të vazhdoj në Fakultetin Juridik në Prishtinë, por nuk e gjeta veten në këtë drejtim. Ndërkohë, punësohem në Galerinë Kombëtare të Kosovës. Nga momenti që u punësova aty, fillova ta kem një prespektivë tjetër për artin. Gjatë kohës së lirë në Galeri vizatoja ose shikoja librat që ishin aty. Pas disa vitesh punë, vendosa t’i vazhdoj studimet në Skulpturë në Akademinë e Arteve në Prishtinë.
Skulpturën e zgjodha sepse më pëlqenin më shumë materialet më të vrazhda, si balta. Ndoshta kjo më mbeti nga loja në fëmijëri dhe se isha e ndikuar nga puna që bëja në Galerinë Kombëtare. Agim Çavdërbasha, ai ishte profesor i Skulpturës në kohën kur unë studioja, i cili kishte disa figura si plisa, sofrën, ka qenë elemente që më kanë tërhequr. Dhe në atë mënyrë kam filluar edhe unë të merrem me formësime.
Praktika ime artistike u zhvillua në një drejtim të ri, kur në Galeri u mbajt një punëtori e qeramikës nga mjeshti Hanibal Salvaro në vitin 2003. Përmes punëtorisë u njoha me teknikën, nji lloj arti që s’e kam njohur më herët. Mua më tërhoqën strukturat që mund të i krijoja në qeramikë. Mësova për llojet e formësimeve, procesin e pjekjes, terjes, ngjyrosjes, e deri në realizimin e detajeve përfundimtare. Ishte një kënaqësi tepër e madhe, një përvojë shumë e mirë, shumë e çmueshme. Ne me shumë kënaqësi punojshim. Puna vazhdonte deri në mbrëmje vonë. I studionim arritjet dhe efektet e ngjyrave pas pjekjes së parë.
Teknika që më së shumë më la përshtypje ishte teknika raku. Ajo ishte më e vështira, ka një proces më të gjatë, por është shumë tërheqëse dhe interesant. E punonim pllakën apo vazon, ajo duhej të terej në temperaturë të dhomës deri në shtatë ditë, e më pas pjekej në temperaturë 900-1000 shkallë. Në fillim ne nuk dinim as t’i kombinonim nuansat dhe as të punonim me glazura, sepse nuk i kishim parë më herët si studentë. Teknika raku kishte shumë mundësi të kombinimeve për të krijuar efekte me ngjyra dhe për ta përpunuar strukturën. Një përvojë që më ka mundësuar të formësohem si artiste. Disa punime që i realizuam gjatë punëtorisë edhe u ekspozuan në disa ekspozita ndërkombëtare të qeramikës.
Nga e gjithë kjo përvojë, unë e pata mundësinë ta zhvillojë tutje praktikën time në qeramikë pasi që furra mbeti në Galeri. Procesin e pjekjes e vazhdova në një periudhë më të gjatë. Më shumë më kanë interesuar punimi i pllakave123456. Kam përdorur materiale të ndryshme për krijimin e strukturave, si për shembull thesin apo gurët. Kam modelu edhe vazo me forma të çrregullta789. E inspiruar nga kujtime prej fëmijërisë, kam përdorë elemente që si fëmijë i kam vizatuar dhe kam kombinuar pëlhurën me qeramikë1011. Është një kombinim që mu ma së shumti më ka tërhekë. Qeramikën e kam kombinu me veshjet tradicionale të Rugovës. E rritur në Pejë shpesh shihja rugovas që vinin në qytet për të shitur në pazar. Pllakat e inspiruara nga këto veshje simbolizojnë krahët e gruas, ku nga pëlhura është krijuar forma e veshjes, si jeleku, si elemente autoktone.
Gjatë procesit të punës eksperimentoj. Puna ime është spontane, në proces të modelimit i artikuloj format. Figurën e zhvilluar gjatë procesit e përpunoj në vazhdimësi. Figurat më klasike unë ua rimendoj konvencionet dhe i bëj më abstrakte. Nevoja që të krijoj merr trajtë spontane. Veprat që i kam realizuar janë vetëm për vete, dhe si të tilla kanë qenë ushqim për mua. Veprat e mia deri vonë nuk kanë qenë të menduara të ekspozohen. Unë e kam perceptuar ekspozimin si një pjesë të rëndësishme të zhvillimit të punës, mirëpo mua më ka munguar. Artiste mund të jesh, mirëpo duhet të dijsh edhe si ta prezentosh vetën si artiste. Unë gjithëmonë e kam pasur një modesti të tepruar dhe nuk e kam shfaqur veten sa duhet në skenën e artit.
Sa i përket përfshirjes së grave në art dhe në jetën socio-politike, në Kosovë akoma nuk është që çmohet shumë zëri i gruas. Gruaja duhet të ketë më shumë zë në vendimarrje, si në familje, si në punë. Unë mendoj se duhet që të ketë një unitet më të madh në mes të grave artiste, sepse në shumë shoqata të udhëhequra nga burrat s’ka reprezentim të mjaftueshëm të artisteve gra. E sa i përket përfshirjes së artit në politikë, arti nuk ka nevojë gjithësesi të jetë politik. Artistja mundet të krijoj duke u inspiruar nga shumë aspekte të tjera nga jeta. Varësisht nga individi mundet një punë të lexohet si politike ose jo. Puna ime nuk ka qenë me bazë politike.
Tash kam filluar të vërej më shumë edhe diskriminimin me bazë në moshë, dhe aty dominon ideja që njeriu në moshë di më pak se një i ri. Unë u pensionova me 4 maj, 2020. Si e kom paramendu jetën profesionale, ka marrë kahje tjetër, shumë ma të mirë se që e kisha mendu. Kom punu me aq dëshirë, kom pasë momente të këqija edhe të mira normalisht. Tash me rëndësi është me pasë shëndetin dhe vullnetin për vazhdimin e karrierës si artiste. Pasi dola në pension e kam pasë ekspozitën time të parë personale121314151617181920. Më është dukur që më në fund u ekspozuan punimet e mia. Nuk e di një ndjenjë e papërshkrueshme, shumë e kandshme, ndjenjë krenarie. U ndjeva si pjesë e skenës së artit në Kosovë edhe pse të gjithë jetën kam punuar në Galerinë e Kombëtare të Kosovës.
1Imazh: Lirije Buliqi, Kompozicion, 2008, 38 x 63 cm, Pjekje në teknikën raku në 950-1000 ℃.
