Dita Starova Qerimi

Dr. Dita Starova Qerimi (1984) is a artist currently serving as an associate professor at the Faculty of Architecture and Design at the American College in Skopje. Admired by students, she has held numerous exhibitions and artistic projects as both an educator and cultural leader. During her tenure as Director of the National Gallery, she organized many notable exhibitions and revitalized the gallery’s engagement with the public.

Starova Qerimi began her art education at the Lycée Janson-de-Sailly in Paris, eventually training for four years at the acclaimed Delaroyère Atelier, where she held her first solo exhibition. She completed her high school education at the Lazar Lichenoski High School of Applied Arts in Skopje, graduating with honors. She holds a BA in Fine Arts, specializing in Painting with Graphic Design, from the Faculty of Fine Arts – Skopje, at the Ss. Cyril and Methodius University, where she graduated with a perfect GPA. She later achieved her Master’s in Fine Arts at the same institution, also with top honors.

In 2014, Dr. Starova Qerimi earned her PhD in Art History from the Euro-Balkan University with a dissertation on “Mural Painting in Islamic Sacred Buildings in the Republic of Macedonia,” conducted under the mentorship of Dr. Mehmet Ibrahim-Gjil from the Gazi University, Ankara. This research, published in 2020, represents an in-depth analysis of artistic contributions within the Islamic architecture in Macedonia. Her work has been published in both domestic and international journals.

Throughout her career, she has held 15 solo exhibitions and participated in over 50 group exhibitions in North Macedonia, the United States, France, Turkey, Bulgaria, Kosovo, and other countries. Her contributions have been recognized with numerous awards, including the 13 November Award in 2019, the Small Format Award in 2021, the “Methodija Ivanovski Mende” Small Format Award in 2012, and several other national and international recognitions. Her works are part of collections at the Museum of Contemporary Art – Skopje and the National Gallery, as well as private collections across Canada, Turkey, and France.

Artist Statement

Art serves as a profound exploration of form, space, and perception – an unwavering investigation into the boundaries between the visible and the invisible, structural reality, and boundless abstraction. My artistic journey is rooted in the belief that art is an infinite dialogue with oneself and the world. It draws inspiration from a confluence of influences, ranging from the atomic discoveries of the 20th century to the rich cultural tapestry of the Balkans.

At the core of my practice lies a resonance with Kandinsky’s conviction that “form is the outer expression of inner content.” For me, form becomes a vessel for the profound truths that lie beyond the surface. I aim for my work to prompt viewers to reconsider art as a dynamic language that transcends replication, opening doors to alternative dimensions and interpretations. I view art as a powerful vehicle for questioning and dismantling the static conventions imposed by history, culture, and identity. This perspective is deeply inspired by Gaston Bachelard’s idea of “illusory boundaries” and André Malraux’s concept of art as “anti-destiny,” positioning art as an active resistance to pre-defined limitations.

My life experiences on the Balkan Peninsula – a region marked by a history of resistance, tension, and rich traditions – place my artistic expression in a dynamic interplay between the old and the new. I do not see my roots as limiting; rather, they serve as a source of empowerment. By weaving together diverse influences and perspectives, my work strives to balance echoes of tradition with the necessity for innovation. Each piece reflects an attempt to transcend personal histories while remaining deeply informed by them, engaging the audience in an ongoing conversation about honoring and reshaping the past.

A significant source of inspiration in my life and work is my father, the renowned writer Luan Starova. His literary contributions and passion for storytelling have profoundly influenced my artistic journey. Through his writing, I have learned about the power of language to evoke emotions, provoke thought, and connect deeply with the human experience. His ability to weave complex narratives inspires me to embrace authenticity and courage in my own artistic expression, reminding me that vulnerability can be a potent source of strength.

In my early years, I spent considerable time living in Tunisia and Paris, experiences that significantly shaped my artistic sensibilities. Tunisia’s unique cultural landscape, with its blend of history, tradition, and modernity, provided a rich tapestry for exploration. The vibrant colors, intricate patterns, and diverse artistic expressions of Tunisian culture ignited my imagination and influenced my understanding of aesthetics. Similarly, my time in Paris deepened my appreciation for the interplay of realism and abstraction. The works of French artists who navigated these realms resonate profoundly with my explorations of form and perception, guiding me toward new creative horizons.

The quote by Paul Klee, “Art does not reproduce the visible; it makes visible the invisible,” resonates deeply with my creative process. In my works, color serves as a conscious choice to evoke light and energy, creating a tangible dialogue between structure and dissolution. Each composition embodies this tension – solid forms set against fluid movements, provoking a sense of suspended reality that reflects the atomic and the cosmic, the personal and the universal. Inspired by the boundaries of the atomic world, my work envisions existence as expansive and interconnected, mirroring the complexity and unity found in both art and nature.

Collaboration and community are cornerstones of my practice. My roles as an artist and museum director have deepened my understanding of the collective potential of art. Working alongside extraordinary minds – artists, curators, students, and supporters – has illuminated the impact of shared knowledge and mutual respect in the evolution of art and cultural expression. I feel profound gratitude for the wisdom imparted by my mentors, the resilience of my peers, and the encouragement of those whose words amplify my work. The influence of strong, insightful women and the vibrant creativity of my students inspire me to create inclusive spaces where every voice finds resonance and expression.

Ultimately, my artistic journey is a continuous discovery – a path of growth defined by empathy, curiosity, and boundless creativity. I seek to generate sanctuaries – spaces where viewers are invited to pause, reflect, and engage with a broad sense of possibilities. I view each work as an opportunity to cultivate shared awareness, inviting others to perceive beyond the confines of the present and engage in a world that is infinitely more creative and interconnected than it appears.

Through my art, I strive to unveil the invisible dimensions of life, engaging the audience in a dialogue that transcends cultural and temporal boundaries. Art, for me, is more than mere representation; it is an act of spiritual creation – an uncovering of a vast reality that holds space for both personal and collective growth. Each piece stands as a testament to my belief in art’s power to empower, inspire, and connect – serving as a bridge where viewers can journey beyond the known into a space for collaboration, learning, and growth.

Looking to the future, I hope for a stronger female presence in the arts – especially in Central and Eastern Europe. I see feminist art not as a fleeting trend but as an evolving movement, essential for addressing the complexities of gender and identity. Our contributions as women in the arts bear significant social weight, particularly in a world where certain narratives remain underrepresented. Each artwork I create becomes part of an ongoing process, where my understanding of gender, identity, and artistic purpose deepens and expands.

As a woman navigating the contemporary artistic scene, I feel the weight of both visible and invisible challenges – particularly the delicate balance of work, creativity, and family. Gender dynamics continue to shape the environment, often in subtle ways, and the issue of recognition for unseen labor resonates deeply with me. My aim is to advocate for these voices, creating space in my art for both personal and communal expression.

Historical memory and national heritage significantly influence my work, grounding my perspective in the rich cultural past of Macedonia and the Balkans. I view my practice as a synthesis of these elements – a reflection of my place in a larger, interconnected history and my vision for a future where art continues to challenge, transform, and inspire.

In summary, I believe that diversity in art and cultural context contributes significantly to this journey. The richness of varied perspectives and experiences infuses creativity with depth, reminding us that our differences are bridges to understanding and connection. By embracing this diversity, we foster a vibrant cultural landscape that enhances our shared humanity, inviting all to participate in the ongoing dialogue of art and life.

As an artist, I am deeply committed to exploring and expanding the essence of creation, engagement, and reflection. Art, for me, is both a calling and a continuous dialogue – a transformative process that translates lived experiences into expressions resonating within collective memory. Through this ongoing exploration, I strive to address essential questions of human experience: our connection to one another, our shared histories, and the transformative power of culture. My life experiences – as a woman and a former director of a national institution – inform my artistic expression, compelling me to celebrate identity, community, and memory.

The text is a result of the invitation by Ivana Vaseva 2025 and the final version of the statement was edited in collaboration with her.

1Image: Pandora’s Box, 2009, installation, hand-made paper, 3 x 3m

2Image: The Vicious Circle of the Boundaries, 2009, object, 101 x 121 cm

3Image: Climbing, 2023, installation, 50 x 50 cm

4Image: Labyrinth, 2010, acrylic, 2 x 2m

5Image: Lonely Man, 2010, acrylic, 2 x 2m

6Image: Step, 2010, acrylic on wood, 70 x 50 cm

7Image: People, 2023, acrylic on paper, 50 x 70 cm

8Image: . Play, 2009, installation, 70 x 70 cm

9Image: Play XO, 2014, acrylic on wood, 80 x 80 cm

10Image: Border, 2014, acrylic on wood, 1 x 2m

11Image: Bird, 2014, acrylic on wood, 70 x 50 cm

12Image: Ship, 2014, acrylic on wood, 70 x 50 cm

13Image: Orange Vibrations, 2012, polyptych, 150 x 70 cm

14Image: Green Vibrations, 2012, polyptych, 150 x 70 cm

15Image: Yellow Vibrations, 2012, polyptych, 150 x 70 cm

16Image: Violet Vibrations, 2012, polyptych, 150 x 70 cm

17Image: Red Vibrations, 2012, polyptych, 150 x 70 cm

18Image: Blue Vibrations, 2012, polyptych, 150 x 70 cm

19Image: Gray Vibrations, 2012, polyptych, 150 x 70 cm

20Image: Poppies, 2020, acrylic on canvas, 70 x 50 cm

21Image: Existence, 2013, mixed media, 142 x 110 cm

Д-р Дита Старова Ќерими (1984) е уметница која во моментов работи како професорка на Факултетот за архитектура и дизајн при Универзитетот „Американ колеџ“ во Скопје. Како професорка, Старова Ќерими важи за омилена меѓу студентите и има одржано бројни изложби и уметнички проекти и како едукаторка и како културна лидерка. За време на нејзиниот мандат како директорка на Националната галерија, таа организираше многу значајни изложби и го заживеа ангажманот на галеријата со јавноста.

Старова Ќерими ја започнува својата уметничка наобразба во лицејот „Жансон де Сали“ во Париз, а по четирите години усовршување во познатото ателје „Деларојер“, таму ја одржува и својата прва самостојна изложба. Гимназиското образование го заврши во Државното средно училиште за ликовна уметност и дизајн „Лазар Личеноски“ – Скопје, каде дипломира со почести. Дипломира на Одделот сликарство со графички дизајн на Факултетот за ликовни уметности при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, со совршен просек. Подоцна магистрира ликовни уметности во истата институција, исто така со врвни почести.

Во 2014 година д-р Старова Ќерими докторира историја на уметност на Универзитетот „Евро-Балкан“ со дисертација на тема „Муралното сликарство во исламските сакрални градби во Република Македонија низ практична анализа на човековиот придонес“, под менторство на д-р Мехмет Ибрахим-Ѓил од Универзитетот „Гази“, Анкара. Ова истражување, објавено во 2020 година, претставува длабинска анализа на уметничките придонеси во рамките на исламската архитектура во Македонија. Нејзините трудови се објавени во домашни и во меѓународни изданија.

Во текот на својата досегашна кариера има реализирано 15 самостојни изложби и над 50 групни изложби во Северна Македонија, САД, Франција, Турција, Бугарија, Косово и во други земји. Добитничка е на бројни награди, меѓу кои наградата „13 Ноември“ во 2019 година, наградата „Мал формат“ во 2021 година, „Методија Ивановски Менде“ – Мал формат во 2012 година, како и многу други домашни и меѓународни признанија. Нејзини дела се наоѓаат во колекциите на Музејот на современа уметност – Скопје и на Националната галерија, како и во приватни колекции во Канада, Турција и Франција.

Изјава на уметницата

Уметноста служи како длабоко истражување на формата, просторот и перцепцијата – непоколебливо истражување на границите помеѓу видливото и невидливото, структурната реалност и безграничната апстракција. Моето уметничко патување е вкоренето во верувањето дека уметноста е бесконечен дијалог со себе и со светот. Инспирацијата ја црпи од сливот на влијанија, кои се движат од атомските откритија на 20-тиот век до богатата културна таписерија на Балканот.

Во основата на мојата практика одекнува убедувањето на Кандински дека „формата е надворешен израз на внатрешната содржина“. За мене, формата станува сад кој ги чува длабоките вистини што лежат вон површината. Имам за цел мојата работа да ги поттикне гледачите да ја преиспитаат уметноста како динамичен јазик што ја надминува репликацијата, отворајќи ги вратите за алтернативни димензии и толкувања. Уметноста ја гледам како моќно средство за преиспитување и разорување на статичните конвенции наметнати од историјата, културата и идентитетот. Оваа перспектива е длабоко инспирирана од идејата на Гастон Башлар за „илузорните граници“ и концептот на Андре Малро за уметноста како „антисудбина“, позиционирајќи ја уметноста како активен отпор кон однапред дефинираните ограничувања.

Моите животни искуства на Балканскиот Полуостров – регион жигосан со белегот на една историја на отпор, тензии и богати традиции – го ставаат мојот уметнички израз во динамична интеракција помеѓу старото и новото. Не ги сметам моите корени за ограничувачки; туку тие служат како извор на еманципација. Испреплетувајќи различни влијанија и перспективи, мојата работа се стреми да балансира помеѓу ехото на традицијата и потребата за иновација. Секое дело го одразува обидот да се надминат личните истории, а притоа и да остане длабока поврзаност со нив, ангажирајќи ја публиката во континуиран разговор за почитување и преобликување на минатото.

Значаен извор на инспирација во мојот живот и во работата е мојот татко, реномираниот писател Луан Старова. Неговите книжевни придонеси и страста за раскажување имаат длабоко влијание врз моето уметничко патување. Преку неговото пишување, научив за моќта на јазикот да буди емоции, да предизвикува мисла и длабоко да се поврзе со човечкото искуство. Неговата способност да ткае сложени наративи ме инспирира да ја прифатам автентичноста и храброста во мојот сопствен уметнички израз, потсетувајќи ме дека ранливоста може да биде силен извор на сила.

Во моите рани години поминав значително време живеејќи во Тунис и Париз, искуства кои особено ги обликуваа моите уметнички сензибилитети. Уникатниот културен пејзаж на Тунис, со својот спој на историја, традиција и модерност, дава богата таписерија за истражување. Живописните бои, сложените модели и разновидните уметнички изрази на туниската култура ја разгореа мојата имагинација и влијаеја на моето сфаќање за естетиката. Слично на тоа, престојот во Париз ги продлабочи моите убедувања за интеракцијата на реализмот и апстракцијата. Делата на француските уметници кои пловеа низ овие сфери длабоко одекнуваат со моите истражувања на формата и перцепцијата, водејќи ме кон нови креативни хоризонти.

Цитатот на Пол Кле, „Уметноста не го репродуцира видливото, туку невидливото го прави видливо“, проникнува длабоко во суштината на мојот креативен процес. Во моите дела, бојата служи како свесен избор за евоцирање светлина и енергија, создавајќи опиплив дијалог помеѓу структурата и распаѓањето. Секоја композиција ја отелотворува оваа тензија – цврсти форми поставени наспроти флуидни движења, предизвикувајќи чувство на суспендирана реалност што го рефлектира атомското и космичкото, личното и универзалното. Инспирирана од границите на атомскиот свет, мојата работа го замислува постоењето како експанзивно и меѓусебно поврзано, пресликувајќи ја комплексноста и единството што се наоѓаат и во уметноста и во природата.

Соработката и заедницата се основа на мојата практика. Моите улоги како уметница и директорка на музеј го продлабочија моето разбирање за колективниот потенцијал на уметноста. Заедничката работа со извонредни умови – уметници, куратори, студенти и поддржувачи – го расветли влијанието на споделеното знаење и меѓусебното почитување во еволуцијата на уметноста и културното изразување. Чувствувам длабока благодарност за мудроста што ми ја пренесоа моите ментори, за издржливоста на моите колеги и за охрабрувањето од оние чии зборови ја збогатуваат мојата работа. Влијанието на силните, остроумни жени и енергичната креативност на моите студенти ме инспирираат да создавам инклузивни простори каде секој глас наоѓа свој одек и израз.

Конечно, моето уметничко патување е постојано откритие – пат на раст одреден од емпатија, љубопитност и безгранична креативност. Се трудам да генерирам прибежишта – простори каде што гледачите се поканети да застанат за момент, да размислуваат и да се вклучат со широко чувство за можности. На секое дело гледам како на можност да негувам заедничка свест, поканувајќи ги и другите да согледуваат надвор од границите на сегашноста и да се вклучат во свет кој е бескрајно покреативен и повеќе меѓусебно поврзан отколку што изгледа.

Преку мојата уметност, се стремам да ги откријам невидливите димензии на животот, ангажирајќи ја публиката во дијалог што ги надминува културните и временските граници. Уметноста, за мене, е повеќе од обична претстава; тоа е чин на духовно создавање – откривање огромна реалност во која има простор и за личен и за колективен раст. Секое дело постои како доказ за мојата верба во моќта на уметноста да еманципира, инспирира и поврзува – служејќи како мост каде што гледачите можат да патуваат надвор од познатото во простор за соработка, учење и раст.

Гледајќи кон иднината, се надевам за посилно женско присуство во уметноста – особено во централна и источна Европа. Феминистичката уметност не ја сметам за минлив тренд, туку движење што се развива, суштинско за решавање на комплексноста на родот и идентитетот. Нашиот придонес како жени во уметноста има значителна социјална тежина, особено во свет каде што одредени наративи и понатаму остануваат недоволно застапени. Секое уметничко дело што го создавам станува дел од тековниот процес, каде што моето разбирање за родот, идентитетот и уметничката цел се продлабочува и проширува.

Како жена која се движи низ современата уметничка сцена, ја чувствувам тежината на видливите и невидливите предизвици – особено деликатната рамнотежа помеѓу работата, креативноста и семејството. Родовата динамика продолжува да ја обликува околината, често на суптилни начини, а прашањето за признавање на невидливиот труд длабоко одекнува со мене. Мојата цел е да се залагам за овие гласови, создавајќи простор во мојата уметност и за лично и за заедничко изразување.

Историската меморија и националното наследство силно влијаат на мојата работа, втемелувајќи ја мојата перспектива во богатото културно минато на Македонија и на Балканот. Мојата практика ја гледам како синтеза на овие елементи – рефлексија на моето место во една поширока, меѓусебно поврзана историја и мојата визија за иднината каде уметноста продолжува да предизвикува, трансформира и инспирира.

Накратко, верувам дека различноста во уметноста и културниот контекст мошне придонесува за ова патување. Богатството на различни перспективи и искуства влева длабочина во креативноста, потсетувајќи нè дека нашите разлики се мостови за разбирање и поврзување. Прифаќајќи ја ваквата различност, ние поттикнуваме резонантен културен пејзаж кој ја засилува нашата заедничка хуманост, поканувајќи ги сите да учествуваат во вечниот дијалог помеѓу уметноста и животот.

Како уметница, длабоко сум посветена на истражување и проширување на суштината на создавањето, ангажирањето и размислувањето. За мене уметноста е и повик и континуиран дијалог – трансформативен процес кој ги преведува доживеаните искуства во изрази кои одекнуваат во колективната меморија. Преку ова тековно истражување, се стремам да се осврнам на суштинските прашања на човечкото искуство: нашата поврзаност еден со друг, нашите заеднички истории и трансформативната моќ на културата. Моите животни искуства – како жена и како поранешна директорка на национална институција – влијаат на мојот уметнички израз, принудувајќи ме да ги славам идентитетот, заедницата и сеќавањето.

Текстот е резултат на поканата од Ivana Vaseva 2025 и конечната верзија на изјавата е уредена во соработка со неа.

1Слика: Кутијата на Пандора, 2009 година, инсталација, рачно изработена хартија, 3 x 3м

2Слика: Проклетиот круг на границите, 2009 година, објект, 101 x 121 цм

3Слика: Искачување, 2023 година, инсталација, 50 x 50 цм

4Слика: Лавиринт, 2010 година, акрил, 2 x 2м

5Слика: Осамен човек, 2010 година, акрил, 2 x 2м

6Слика: Чекор, 2010 година, акрил на дрво, 70 x 50 цм

7Слика: Луѓе, 2023 година, акрил на хартија, 50 x 70 цм

8Слика: Игра, 2009 година, инсталација, 70 x 70 цм

9Слика: Игра XO, 2014 година, акрил на дрво, 80 x 80 цм

10Слика: Граница, 2014 година, акрил на дрво, 1 x 2м

11Слика: Птица, 2014 година, акрил на дрво, 70 x 50 цм

12Слика: Брод, 2014 година, акрил на дрво, 70 x 50 цм

13Слика: Портокалови вибрации, 2012 година, полиптих, 150 x 70 цм

14Слика: Зелени вибрации, 2012 година, полиптих, 150 x 70 цм

15Слика: Жолти вибрации, 2012 година, полиптих, 150 x 70 цм

16Слика: Виолетови вибрации, 2012 година, полиптих, 150 x 70 цм

17Слика: Црвени вибрации, 2012 година, полиптих, 150 x 70 цм

18Слика: Сини вибрации, 2012 година, полиптих, 150 x 70 цм

19Слика: Сиви вибрации, 2012 година, полиптих, 150 x 70 цм

20Слика: Булки, 2020 година, акрил на платно, 70 x 50 цм

21Слика: Егзистенција, 2013 година, мешан медиум, 142 x 110 цм