Anna Konik
– born in 1974, studied at the Academy of Fine Arts in Warsaw, where she was awarded a doctor of fine arts degree at the Faculty of Media Art and Stage Design in 2012. She has lectured at universities in Salzburg, Bielefeld, Berlin, Warsaw, Poznań and Dresden. She has been awarded numerous scholarships by artistic and scientific institutions. She creates video installations, art films, paradocumentaries, objects, photographs, drawings and in situ works with a strong spatial context. At the centre of Konik’s attention is the human being — virtually all of her works are a process of ‘approaching’ the Other resulting from encounters with other people and their realities. Taking the perspective of subjective experiences as her point of departure, the artist highlights their social aspect, and the viewer is confronted not only with an individual story but with broader contemporary issues. However, the work of Anna Konik refuses to be easily inscribed in the paradigm of critical art. It offers much more than just a critical description of reality or comments on the contemporary condition.
I started my artistic activities with sculpture. I was also involved in experimental theatre, but video became the main means of artistic expression for me. Hence, in my output you can find mainly video installations, paradocumentaries and films. These projects are the result of activities on the borderline between art and science – such interdisciplinarity allows me to describe reality in many dimensions. Ryszard W. Kluszczyński also defines the aesthetics of my work as transdisciplinary, polyphonic, hybrid, critical, nomadic and relational1.
An important theme of my work is the figure and position of the Other/Alien and the polemical area resulting from the contact between micro narratives and different geopolitical contexts. This is the main stimulus for working through complex social, political and sociological themes. The stories and experiences of the protagonists in the video projects often bring closer those areas of narrative that have been suppressed from social perception. The consequence of this way of looking at and describing reality is that the main themes of my projects are alienation, discrimination, loneliness, exclusion, deprivation of voice, and the protagonists of the works are, among others, the hypersensitive, the abandoned, the homeless or immigrants who have been deprived of their social position by fate and circumstances. Ewa Gorządek, who has collaborated with me many times and curated the retrospective exhibition Grain of Sand in the Pupil of the Eye. Video Installations 2000-2015 (late 2015/early 2016) at the Centre for Contemporary Art Ujazdowski Castle in Warsaw, writes the following about my work: At the very centre of Anna Konik’s interests is the human being – almost all her works are an “investigation” into the Other, they are created as a consequence of an encounter with other people, with their realities. Starting from the perspective of subjective experiences, the artist indicates their social dimension, and the viewer is confronted not only with an individual story, but with the real problems of the contemporary world. The work of Anna Konik, however, cannot be easily subsumed into the critical art movement. It is much richer than a critical description of reality or creating commentaries on contemporary times. Konik also transforms into video language the experiences and psychological states of the protagonists of her works, searching for formal solutions in order to translate the complicated mechanisms of memory work, flashbacks, revealed emotions, hard-to-grasp intuitions or impressions into the syntax of a video installation and the structure of an exhibition space. In her works, content and form are always complementary and take equal places2.
Man, word and space play an equally important role, not only in the structure of the moving image, but also in the form of presentation of my works. I construct them from many visual, sound and spatial paths. Hence, my installations are multi-channel, simultaneous and looped. I use the moving image to seize and exploit space in order to create a multi-dimensional reception. The viewer, through their movement between video flows, makes the final montage of e.g. ‘narrative’ or the three-dimensionality of a solid, merging and opening up further layers of the work. The projects I have realised e.g. Toys3, Transparency4, In the Middle of the Way5, Play back (of Irène)6, Villa of the Enchanted7, In the same city, under the same sky …8 (video installations) or the artistic documentary Under a Placid Sky9. They build a space of encounter and dialogue, creating a field of possible perception of the other. This happens already in the construction of the works, (…) because they move the heroes and heroines of the stories told by video images from the narrative past to the spatial present, they make them present in the environment of the installation, thus making them co-present10.
The text was written in collaboration with Anna Ciabach (2021).
1Ryszard W. Kluszczyński, Creative borderlands - places of community. Reflections on the work of Anna Konik (2015/2016), [in:] “Anna Konik, A grain of sand in the pupil of the eye. Video Installations 2000-2015”, ed. Ewa Gorzadek, see: u-jazdowski.pl/program/publikacje/annakonik2Ewa Gorzadek, Video as transformation of experience (2015/2016), [in:] "Anna Konik, A grain of sand in the pupil of the eye”. Video Installations 2000-2015', ed. by Ewa Gorzadek, see: u-jazdowski.pl/program/publikacje/annakonik
3Image: Anna Konik, Toys, 2000, video installation, 2-channel image, colour, sound, synchronised, loop. Courtesy of the artist.
4Image: Anna Konik, Transparency, 2004, video installation, 4 channel image, 8'30'', colour and sound synchronized, loop, site architecture, Void Gallery, Londonderry, photo Paola Bernardell. Courtesy of the artist.
5Image: Anna Konik, In the Middle of the Way, 2001 – 2015, video installation in process, 11 films, colour, sound, loop, exhibition at Crawford Galler, Cork. Courtesy of the artist.
6Image: Anna Konik, Play back (of Irène), 2009 – 2011, video installation presented on Hantarex monitors, 15-channel video 2`58``, 1 channel divided into 8 channels, colour and sound synchronised, loop, site architecture, individual exhibition „Fear and Enchantment“, Atlas Sztuki, Łódź, photo Dominik Szwemberg. Courtesy of the artist.
7Image: Anna Konik, Villa of the Enchanted, 2009 – 2011, video installation, 5-channel image, 11`50``, 1 channel 50', colour and sound synchronised, loop, architecture of the place, solo exhibition, CCA Ujazdowski, Warsaw, photo Bartosz Gorka. Courtesy of the artist.
8Image: Anna Konik, In the same city, under the same sky..., 2011 – 2015, video installation, colour and sound, loop, solo exhibition, CCA Ujazdowski, Warsaw, photo Bartosz Górka. Courtesy of the artist. The project consists of 35 films of various lengths: Stockholm: 2011 – 2012, 7 films, Bialystok: 2012 – 2013, 7 films, Istanbul: 2013 – 2014, 7 films, Bucharest: 2013 – 2014, 7 films, Nantes: 2014 –2015, 7 films
9Image: Anna Konik, Under a Placid Sky, film, 2018, 89’, poster, teaser see: vimeo.com/270867255. Courtesy of the artist.
10Ryszard W. Kluszczyński, ibidem
– urodzona w 1974. Studiowała na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie na Wydziale Sztuki Mediów i Scenografii w 2012 roku uzyskała tytuł doktory sztuk pięknych. Wykładała na uczelniach w Salzburgu, Bielefeld, Berlinie, Warszawie, Poznaniu i Dreźnie. Laureatka licznych stypendiów w instytucjach artystycznych i naukowych. Tworzy instalacje video, filmy artystyczne, paradokumenty, obiekty, fotografie, rysunki i prace in situ z silnym kontekstem przestrzennym. W centrum uwagi Konik znajduje się człowiek – praktycznie wszystkie jej prace są procesem “zbliżania się” do Innego, wynikającym ze spotkań z innymi ludźmi i ich rzeczywistościami. Przyjmując za punkt wyjścia perspektywę subiektywnych doświadczeń, artystka podkreśla ich społeczny aspekt, a widz konfrontowany jest nie tylko z indywidualną historią, ale z szerszymi współczesnymi zagadnieniami. Twórczość Anny Konik nie daje się jednak łatwo wpisać w paradygmat sztuki krytycznej. Oferuje znacznie więcej niż tylko krytyczny opis rzeczywistości czy komentarz do kondycji współczesności.
Swoje artystyczne działania zaczynałam od rzeźby. Byłam również związana z teatrem eksperymentalnym, jednak to video stało się dla mnie głównym środkiem wyrazu artystycznego. Stąd w moim dorobku można znaleźć przede wszystkim instalacje video, paradokumenty i filmy. Projekty te są efektem działań na styku sztuki i nauki – taka interdyscyplinarność pozwala mi na wielowymiarowe opisywanie rzeczywistości. Ryszard W. Kluszczyński estetykę mojej twórczości określa także jako transdyscyplinarną, polifoniczną, hybrydyczną, krytyczną, nomadyczną oraz relacyjną1.
Istotnym tematem moich prac jest figura i pozycja Innego/Obcego oraz obszar polemiczny wynikający ze styku mikronarracji z różnymi kontekstami geopolitycznymi. To główny bodziec do przepracowywania złożonych wątków społecznych, politycznych i socjologicznych. Opowiadane historie i doświadczenia bohaterów w projektach video często przybliżają te obszary narracji, które zostały wyparte ze społecznej percepcji. Konsekwencją takiego patrzenia i opisywania rzeczywistości jest to, że głównymi tematami moich projektów są: alienacja, dyskryminacja, osamotnienie, wykluczenie, pozbawienie głosu, a protagonistami prac stają się m.in. nadwrażliwcy, opuszczeni, bezdomni czy imigranci, których los i okoliczności pozbawiły pozycji społecznej. Ewa Gorządek, która wielokrotnie współpracowała ze mną i była kuratorką retrospektywnej wystawy Ziarno piasku w źrenicy oka. Wideoinstalacje 2000-2015 (przełom 2015 i 2016) w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, pisze o moich pracach następująco: W samym centrum zainteresowań Anny Konik znajduje się człowiek – niemal wszystkie jej prace są „dochodzeniem” do Innego, powstają w konsekwencji spotkania z innymi ludźmi, z ich rzeczywistościami. Wychodząc od pespektywy subiektywnych doświadczeń artystka wskazuje ich wymiar społeczny, a odbiorca konfrontuje się już nie tylko z indywidualną historią, ale z realnymi problemami współczesnego świata. Twórczość Anny Konik nie daje się jednak zbyt łatwo wpisać w nurt sztuki krytycznej. Jest dużo bogatsza niż krytyczny opis rzeczywistości, czy tworzenie komentarzy na temat współczesności. Konik transformuje na język wideo także przeżycia i stany psychiczne bohaterów swoich prac, poszukując takich rozwiązań formalnych, aby skomplikowane mechanizmy pracy pamięci, retrospekcji, ujawniane emocje, trudne do uchwycenia intuicje czy wrażenia przełożyć na składnię instalacji wideo i strukturę przestrzeni wystawowej. W jej realizacjach treść i forma zawsze są swoim dopełnieniem i zajmują równorzędne miejsca2.
Człowiek, słowo, przestrzeń pełnią równorzędnie ważną rolę i to nie tylko w strukturze ruchomego obrazu, ale i w formie przedstawiania moich prac. Konstruuję je z wielu ścieżek wizualnych, dźwiękowych i przestrzennych. Stąd moje instalacje cechuje wielokanałowość, symultaniczność i zapętlenie. Używam ruchomego obrazu do zagarnięcia i wyzyskania miejsca w celu stworzenia wielowymiarowego odbioru. Widz, poprzez swój ruch pomiędzy przepływami video, dokonuje ostatecznego montażu np. ‘narracji’ czy trójwymiarowości bryły, scalając i otwierając kolejne warstwy pracy. Zrealizowane przeze mnie projekty np. Toys3, Przezroczystość4, In the Middle of the Way5, Play back (of Irène)6, Willa Zauroczonych7, W tym samym mieście, pod tym samym niebem…8 (instalacje video) czy artystyczny dokument Obłoki płyną nad nami9 budują przestrzeń spotkania i dialogu, stwarzają pole możliwego dostrzeżenia drugiego człowieka. Dzieje się to już na planie konstrukcji prac, (…) przemieszczają one bowiem bohaterów i bohaterki opowiadanych przez obrazy wideo historii z narracyjnej przeszłości do przestrzennej teraźniejszości, uobecniają w środowisku instalacji, czyniąc ich w ten sposób współobecnymi10.
Tekst powstał we współpracy z Anną Ciabach (2021).
Anna Ciabach – ur. 1980. Historyczka sztuki, kuratorka wystaw, autorka i redaktorka tekstów, organizatorka wydarzeń kulturalnych. Pracowała w stołecznych galeriach sztuki, m.in. Galeria Klimy Bocheńskiej, Art NEWmedia i Galerii Studio. W latach 2014-2018 roku razem z Zuzanną Sokalską współtworzyła Galerię Monopol w Warszawie.
1Ryszard W. Kluszczyński, „Twórcze pogranicza – miejsca wspólnoty. Rozważania na temat twórczości Anny Konik (2015/2016)”, w: Anna Konik, Ziarno piasku w źrenicy oka. Wideoinstalacje 2000-2015, red. Ewa Gorzadek. Zob. u-jazdowski.pl/program/publikacje/annakonik2Ewa Gorzadek, „Video jako transformacja doświadczenia (2015/2016)”, [w: ] „Anna Konik, Ziarno piasku w źrenicy oka. Wideoinstalacje 2000-2015”, red. Ewa Gorzadek, zob. u-jazdowski.pl/program/publikacje/annakonik
3Zdjęcie: Anna Konik, Toys, 2000, instalacja video, 2-kanałowy obraz, kolor, dźwięk, zsynchronizowane, loop. Dzięki uprzejmości artystki.
