Ania Nowak
– born in 1983 (no preferred pronoun). Works in the field of broadly understood choreography, where she speculates on what bodies and language are (un)able to do today. In her practice, she explores desire, fragility and anger as vehicles for transforming existing structures based on exclusion. She creates solo and group live performances, video performances, installations and texts in which she explores complex relationships based on care and togetherness in times of constant crisis. In her work, she reworks the meanings of pleasure, illness, intimacy, pain, sexuality, class and accessibility so that they become categories devoid of binarism and exclusivity. Ania Nowak collaborates with alternative educational programmes in Europe, such as Kem School in Warsaw and the School of Kindness in Sofia. Nowak’s work has been shown at Berlin institutions such as HAU Hebbel am Ufer, Berlinische Galerie, Akademie der Künste, KW and Sophiensæle, as well as at the Nowy Teatr in Warsaw, the Kiasma Museum of Contemporary Art in Helsinki, La Casa Encendida in Madrid, Q21 MuseumsQuartier in Vienna, Kunsthalle Münster, during the 14th Baltic Triennial at CAC in Vilnius and the 12th Gothenburg Biennial. Solo exhibitions: ‘A Kiss Doesn’t Kill. Ania Nowak and Guests’ at the Museum of Modern Art in Warsaw (2023), ‘Ill Delights. Ania Nowak & Friends’ at Galerie Wedding in Berlin (2023), “Can You Die of a Broken Heart?” at the Centre for Contemporary Art Ujazdowski Castle in Warsaw (2018), “Matters of Touch” at Arts Santa Mònica in Barcelona (2017). Nowak lives and works in Berlin.
https://www.anianowakanianowak.com/
I am a choreographer and performer working in various media. In my practice, I explore what contemporary bodies and language are capable of (or not). In other words, I deal with issues of access to the public sphere and how it is negotiated and granted, taking into account categories such as health, disability, gender, sexual orientation, nationality, social class and age 1.
In performances, video, text and performative exhibitions, I explore language and voice as embodied social phenomena. I am not interested in language solely as a vehicle for meaning. I focus on the physicality of speech and what it can reveal or conceal — sometimes the almost autoerotic perfection of diction turns into the sound of swallowing, sucking, smacking, rubbing the tongue against the teeth, lips against lips. In the performance Pocałunek nie zabija [A Kiss Doesn’t Kill]23, I experience mental and physical epiphanies, excitement and disgust, and I give them back to the MSN space on the Vistula River, digested by the sound of my body. I work with language as if it were drag — a transformation that brings out the instability of categories. Language allows us to move, speak and sound differently; it allows us to create new grammars to reveal experiences that affect me and those close to me, and which existing language is insufficient to express. I create repetitive, rhythmic and sticky structures. In works such as To the Aching Parts! (Manifesto) 4, Inflammations 5 and Języki przyszłości (Languages of the Future)6, I chant successive groups of words that sound a bit like a prayer, a typewriter or a jammed printer. The repetition of words reveals subtle differences, minor inaccuracies and meanings that render unrecognisable what we thought we knew and understood. I am interested in this movement of clirocity: towards opacity and against stagnation and uniformity.
How to talk about the desire of women, non-binary and trans people, beyond the confines of traditional morality, the legacy of second-wave feminism and the hurrah optimism of sex positivity? Or about a chronic illness that has no end, so it cannot be defeated? Identity politics that both emancipate and restrict? How to imagine care that is not coercion or an attempt at salvation? In my work, I try to show the complexity of care and companionship. Instead of treating them as a duty or idealising them, I create scenarios-scores for touch, voice and action, in which I sometimes work solo with the audience, and at other times in the company of other performers, to explore the microsystems of power that shape our relationships.
I see performance as a meeting ground for differences. I am interested in how, through communication, we can explore the unstable spectrum of intimacy and relationship-building in a queer future that is already beginning today. These processes are rarely predictable or completely safe; rather, they require us to take emotional risks, balance between feelings of security and alienation, and negotiate consent to varying degrees of closeness. In the video Lip Service 7, my partner Athena Lange and I use gesture, movement and choreography as tools of communication because we cannot fully meet on the level of a common verbal language. For Athena, this is German sign language, for me it is spoken English. This impossibility allows us a kind of communication outside the norm, outside comfort and control.
I also stage queer desires and educational exchanges in my other works that question intimacy and accessibility. In Can You Die of a Broken Heart? 8, I teach the adolescent performer Jagoda Szymkiewicz vocabulary related to chronic conditions — psychosomatic love-medical entanglements; in another, opera singer Jess Aszodi teaches me to perform an aria from Henry Purcell’s 17th-century opera Dido and Aeneas, and as part of our agreement, she inflicts corporal punishment on me for my mistakes. 910
The text was written in collaboration with Romuald Demidenko (2024).
1Photo: Ania Nowak, bez tytułu 3 (untitled 3), 2018, frame from performance, Lido – Dom Przy Plaży, Gdańsk. Photo: Michał Szymończyk. Courtesy of the artist.
2Photo: Ania Nowak, Pocałunek nie zabija (A Kiss Doesn’t Kill), 2023, frame from performance, Museum of Modern Art in Warsaw. Photo: Pat Mic. Courtesy of the artist.
3Photo: Ania Nowak, Pocałunek nie zabija (A Kiss Doesn’t Kill), 2023, exhibition view, Museum of Modern Art in Warsaw. Photo: Pat Mic. Courtesy of the artist.
4Photo: Ania Nowak, To the Aching Parts! (Manifesto), 2020, video performance. Photo: Anu Czerwiński. Courtesy of the artist.
5Photo: Ania Nowak, Inflammations, 2019, frame from performance, Sophiensaele, Berlin. Photo: Dorothea Tuch. Courtesy of the artist.
6Photo: Ania Nowak, Języki przyszłości (Languages of the Future), 2018, frame from performance, Nowy Teatr, Warsaw. Photo: Maurycy Stankiewicz. Courtesy of the artist.
7Photo: Ania Nowak, Lip Service, 2023, two-channel video installation, exhibition view, Galerie Wedding, Berlin. Photo: Janne Ebel. Courtesy of the artist.
8Photo: Ania Nowak, Czy można umrzeć na złamane serce? (Can You Die of a Broken Heart?), 2018, exhibition view, Ujazdowski Castle Centre for Contemporary Art, Warsaw. Photo: Bartosz Górka. Courtesy of the artist.
9Photo: Ania Nowak, Obelix Nutrix, 2024, frame from performance, Salzburger Kunstverein, Salzburg. Photo: Salzburger Kunstverein. Courtesy of the artist.
10Photo: Ania Nowak, Deep Inside, 2021, frame from performance, Akademie der Kuenste, Berlin. Photo: Natalia Reich. Courtesy of the artist.
– ur. 1983 (brak preferowanego zaimka). Pracuje w obszarze szeroko rozumianej choreografii, gdzie spekuluje o tym, do czego (nie)zdolne są ciała i język dzisiaj. W swojej praktyce eksploruje pożądanie, kruchość i gniew jako wehikuły przemiany istniejących struktur opartych na wykluczeniu. Tworzy solowe i grupowe performanse na żywo, prace wideoperformatywne, instalacje i tekst, w których bada złożone relacje oparte o troskę i bycie razem w czasach ciągłego kryzysu. W swojej twórczości przepracowuje znaczenie przyjemności, choroby, intymności, bólu, seksualności, klasy i dostępności, by stały się kategoriami pozbawionymi binaryzmu i ekskluzywności. Ania Nowak współpracuje z alternatywnymi programami edukacyjnymi w Europie, jak choćby z Kem Szkołą w Warszawie oraz School of Kindness w Sofii. Prace Nowak pokazywane były w berlińskich instytucjach takich jak HAU Hebbel am Ufer, Berlinische Galerie, Akademie der Künste, KW oraz Sophiensæle, a także w Nowym Teatrze w Warszawie, Muzeum Sztuki Współczesnej Kiasma w Helsinkach, La Casa Encendida w Madrycie, Q21 MuseumsQuartier w Wiedniu, Kunsthalle Münster, podczas 14. Baltic Triennal w CAC w Wilnie oraz 12. Göteborg Biennial. Wystawy indywidualne: „Pocałunek nie zabija. Ania Nowak i gościnie” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2023), „Ill Delights. Ania Nowak & Friends” w Galerie Wedding w Berlinie (2023), „Can You Die of a Broken Heart?” w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej Zamku Ujazdowskim (2018), „Matters of Touch” w Arts Santa Mònica w Barcelonie (2017). Nowak mieszka i tworzy w Berlinie.
Jestem choreografką i performerką działającą w różnych mediach. W swojej praktyce badam, do czego zdolne (lub nie) są współczesne ciała i język. Innymi słowy, zajmuję się kwestiami dostępu do sfery publicznej oraz tym, jak jest on negocjowany i przyznawany, biorąc pod uwagę takie kategorie jak zdrowie, nie/pełnosprawność, płeć, orientacja seksualna, narodowość, klasa społeczna i wiek1.
W performansach, wideo, tekście i wystawach performatywnych, badam język i głos jako ucieleśnione zjawiska społeczne. Nie interesuje mnie język wyłącznie jako nośnik znaczeń. Skupiam się na fizyczności mowy i tym, co może ona ujawniać lub ukrywać — czasem autoerotyczna wręcz perfekcja dykcji przechodzi u mnie w dźwięk połykania, ssania, mlaskania, pocierania języka o zęby, wargi o wargę. W performansie Pocałunek nie zabija23 przeżywam mentalne i cielesne epifanie, podniety i obrzydzenia, i oddaję je przestrzeni MSN nad Wisłą przetrawione przez dźwięk mojego ciała. Pracuję z językiem jak z dragiem — przeobrażeniem, które wydobywa niestabilność kategorii. Język pozwala poruszać się, mówić i brzmieć inaczej; pozwala wytwarzać nowe gramatyki, by ukazać doświadczenia które dotykają mnie i bliskie mi osoby, a na wyrażenie których istniejący język jest niewystarczający. Tworzę repetytywne, rytmiczne i lepkie struktury. W pracach To the Aching Parts! (Manifesto)4, Inflammations5 czy Języki przyszłości6 skanduję następujące po sobie grupy słów, co brzmi trochę jak pacierz, trochę jak maszyna do pisania albo zacinająca się drukarka. Z powtarzania słów wyłaniają się subtelne różnice, drobne nieścisłości i znaczenia, które czynią nierozpoznawalnym to, co sądziłyśmy, że znamy i rozumiemy. Interesuje mnie taki właśnie ruch kłirowości: ku nieprzezroczystości, a przeciwko stagnacji i uniformizacji.
Jak mówić o pożądaniu kobiet, osób niebinarnych i trans, poza klinczem tradycyjnej moralności, spuścizny feminizmu drugiej fali i hurraoptymizmu seks pozytywności? Albo o chronicznej chorobie, która nie ma końca, więc nie można odnieść nad nią zwycięstwa? Politykach tożsamości, które zarówno emancypują, jak i ograniczają? Jak wyobrazić sobie troskę, która nie jest przymusem albo próbą zbawiania? W mojej pracy staram się ukazywać złożoność opieki i towarzyszenia. Zamiast traktować je jak obowiązek albo idealizować, tworzę scenariusze-partytury na dotyk, głos i działanie, w których czasem solo z publicznością, a kiedy indziej w towarzystwie innych performujących osób przepracowuję mikrosystemy władzy odciskające się na naszych relacjach.
Performans uważam za teren spotkania różnic. Interesuje mnie, jak poprzez komunikację możemy eksplorować chwiejne spektrum intymności i nawiązywania relacji w queerowej przyszłości, która zaczyna się już dziś. Procesy te zaś rzadko kiedy są przewidywalne i całkowicie bezpieczne, raczej wymagają od nas podejmowania ryzyka emocjonalnego, balansowania między poczuciem bezpieczeństwa a wyobcowania i negocjowania zgody na różne stopnie bliskości. W wideo Lip Service7 wraz z moją partnerką Atheną Lange używamy gestu, ruchu i choreografii jako narzędzi komunikacji, ponieważ nie możemy w pełni spotkać się na poziomie wspólnego języka werbalnego. Dla Atheny jest to niemiecki język migowy, dla mnie mówiony angielski. Ta niemożność umożliwi nam rodzaj komunikacji poza normą, komfortem i poczuciem kontroli.
Queerowe łaknienia i wymiany edukacyjne inscenizuję także w innych moich pracach stawiających pytania o intymność i dostępność. W Czy można umrzeć na złamane serce?8 uczę wchodzącą w okres dojrzewania performerkę Jagodę Szymkiewicz słownictwa dotyczącego chronicznych stanów chorobowych — psychosomatycznych splotów miłosno-medycznych; w innym śpiewaczka operowa Jess Aszodi uczy mnie wykonywać arię z siedemnastowiecznej opery Henry’ego Purcella Dydona i Eneasz, a w ramach zawartego przez nas układu, za błędy wymierza mi karę cielesną910.
Tekst powstał we współpracy z Romualdem Demidenko (2024).
1Zdjęcie: Ania Nowak, bez tytułu 3, 2018, kadr z performansu, Lido – Dom Przy Plaży, Gdańsk. Fot. Michał Szymończyk. Dzięki uprzejmości osoby artystycznej.
2Zdjęcie: Ania Nowak, Pocałunek nie zabija, 2023, kadr z performansu, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Fot. Pat Mic. Dzięki uprzejmości osoby artystycznej.
3Zdjęcie: Ania Nowak, Pocałunek nie zabija, 2023, widok wystawy, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Fot. Pat Mic. Dzięki uprzejmości osoby artystycznej.
4Zdjęcie: Ania Nowak, To the Aching Parts! (Manifesto), 2020, wideoperformans. Fot. Anu Czerwiński. Dzięki uprzejmości osoby artystycznej.
5Zdjęcie: Ania Nowak, Inflammations, 2019, kadr z performansu, Sophiensaele, Berlin. Fot. Dorothea Tuch. Dzięki uprzejmości osoby artystycznej.
6Zdjęcie: Ania Nowak, Języki przyszłości, 2018, kadr z performansu, Nowy Teatr, Warszawa. Fot. Maurycy Stankiewicz. Dzięki uprzejmości osoby artystycznej.
7Zdjęcie: Ania Nowak, Lip Service, 2023, dwukanałowa instalacja wideo, widok wystawy, Galerie Wedding, Berlin. Fot. Janne Ebel. Dzięki uprzejmości osoby artystycznej.
8Zdjęcie: Ania Nowak, Czy można umrzeć na złamane serce?, 2018, widok wystawy, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa. Fot. Bartosz Górka. Dzięki uprzjemości osoby artystycznej.
9Zdjęcie: Ania Nowak, Obelix Nutrix, 2024, kadr z performansu, Salzburger Kunstverein, Salzburg. Fot. Salzburger Kunstverein. Dzięki uprzejmości osoby artystycznej.
10Zdjęcie: Ania Nowak, Deep Inside, 2021, kadr z performansu, Akademie der Kuenste, Berlin. Fot. Natalia Reich. Dzięki uprzejmości osoby artystycznej.
