Alma Bakiaj
– born 1984 in Cerrik, Albania – is a painter and video artist. She studied Painting at the Aristotle University of Thessaloniki, Greece (2003-2008), Postgraduate Studies at the School of Plastic Arts and Art Sciences, University of Ioannina, Greece (2009-2011) and MA Fine Arts at Middlesex University London UK (2020-2021).
In my work I create narratives of bizarre domestic settings, exploring the tensions between the physical and the imagined world1, origin and ephemerality, personal and collective memory, trauma, identity, belonging, female sexuality and subjectivity. I collect images from family photographs2, those who existed and others who didn’t. I use them to explore the language of spirituality, which is a full or partial ingredient of our nature. By trying to find pieces of myself, I hope I will find a place I belong. I am interested in the creation of uncertain images3, those who provide multiple information and interpretations. Uncertainty is a basic characteristic of our times.
The question ‘where are you (really) from?’ makes me feel very uncomfortable. A lot of minority people like me, are faced with these slight interrogations to legitimize who they are and how they got to where they are today. My identity is a work under construction. It is fragmented and temporary. In an era where borders and frontiers are crossed more than ever before, this question causes a lot of confusion and aggression. The idea of aggression is mainly produced by the person that doesn’t fit into another person’s category. In terms of social psychology, people need to act according to the borders their governments set up for them, and whoever crosses these borders is seen as ‘the other’. They are not ‘the foreigner’ and they are not ‘me’. They are something in between. Where do these people belong? Where is their home?
I am a ‘third culture kid’, which means that I spent a significant amount of my developmental years outside my parent’s culture. I moved from Albania to Greece when I was 13 years old. I have both Albanian and Greek education, but spent most of my educational and professional life in Greece. Now that I live in the UK, I feel like an Albanian immigrant from 1991, when people were squashed in tiny and dark rooms in basements. The UK made me understand what real ‘migration life’ is. Life repeats itself. One border crossed after another. The idea of belonging becomes complicated. I don’t have a specific identity. Maybe it’s the accumulation of my consciousness, education, experiences and exposure to different cultures.
In 1999, while I was living in Greece with my family, my house in my hometown in Albania was set on fire. I remember the only thing that made me cry was that a big box of family black and white photographs was turned to ashes. I always visited these photographs as a child. My parent’s whole life was in that box. This was the first traumatic experience that haunts me until today. My art is an attempt to recreate those photographs as if they are a memory of a memory4. The result is more of a storytelling of assembled vague images5. All depicted faces are pages of a storytelling, communicating silently but each one of them is withdrawn in its own world6. They cannot be determined in time and space. Domestic space is transformed into an imaginary eerie environment. The sense of indoor and outdoor is removed. They are reduced to the subconscious and dreamy space.
I process visual objects which declare their presence through absence. They look like screenshots of a movie sequence which speak directly to our contemporary, fragmentary culture7. The ghost-like figures introduce a complex reality of the female’s intimate space and psyche. I study traditional painting techniques and materiality, but also the psychological effect the work has on the viewer. I’m interested in the involvement of human existence as something incomplete, fragile and ‘faulty’. For me art is a process of a personal effort to understand the world through universal human values. I am in two different places at the same time, one being the society and its specific features and the other my personal lived space. I live on the borderline of these two worlds. I usually use myself as the female figure depicted from a voyeuristic view point. I am also the viewer of a scene of a female figure who is a subject of submission to symbols who suggest male power and aggression8. I come from a family who believes women should be submissive and arranged/forced marriages are still a tradition. It’s a culture that is deeply rooted in the ex-communist Albania, traces of which preserve the pathology of Albanian families today. I rebelled against all my family’s wishes of trapping me in an arranged marriage from the age of 16 and I’m still facing the consequences.
Statement written by the artist in consultation with Adela Demetja (2022).
1Image: Alma Bakiaj, Father travels through the spring landscape and breathes, 2007, 170x130cm, Oil on canvas, Courtesy of the artist.2Image: Alma Bakiaj, Untitled, 2021, 50x50cm each, Oil on linen, Courtesy of the artist.
3Image: Alma Bakiaj, You!, 2019, 50x50cm, Oil on canvas, Courtesy of the artist.
4Image: Alma Bakiaj, Not quite there, 2015, Watercolor on paper and polyester resin on wood frame, 35x30 cm, Courtesy of the artist.
5Image: Alma Bakiaj, Installation detail ‘Once upon a time, I was an Alien of Hellenic Descent, now I’m just an alien’, 2021/2022, Courtesy of the artist.
6Image: Alma Bakiaj, Series ‘Once upon a time, I was an Alien of Hellenic Descent, now I’m just an alien’, 2021/2022, 30x20cm, watercolour on paper(installation detail), Courtesy of the artist.
7Image: Alma Bakiaj, I’m loving you, 2021, 2021, 25x25 each (triptych), Oil on canvas, Courtesy of the artist.
8Image: Alma Bakiaj, I’m loving you, 2021, 25x25 each (triptych), Oil on canvas, Courtesy of the artist.
– lindur më 1984 në Cerrik, Shqipëri – është piktore dhe video artiste. Ajo ka studiuar Pikturë në Universitetin Aristotele të Selanikut, Greqi (2003-2008), Studime Pasuniversitare në Shkollën e Arteve Plastike dhe Shkencave të Artit, Universiteti i Janinës, Greqi (2009-2011) dhe MA për Artet e Bukura në Middlesex University London UK (2020 -2021).
Në punën time kam krijuar narrativa mbi ambiente shtëpiake atipike, duke eksploruar tensionet midis botës fizike dhe asaj imagjinare1, origjinës dhe efemeres, memories personale dhe kolektive, traumës, identitetit, përkatësisë, seksualitetit femëror dhe subjektivitetit. Kam mbledhur imazhe nga fotografitë familjare ekzistuese2 dhe të tjera që nuk kanë ekzistuar. Përmes tyre kam eksploruar gjuhën e spiritualitetit, përbërës i plotë ose i pjesshëm i vetë natyrës sonë. Nëpërmjet përpjekjes për të gjetur pjesëza nga vetvetja, shpresoj të gjej një vend të cilit t’i përkas. Më intereson krijimi i imazheve të paqarta3, nga ato që mundësojnë informacione dhe interpretime të shumëfishta. Paqartësia dhe pasiguria janë karakteristika themelore të kohës sonë.
Pyetja ‘Prej nga jeni (përnjëmend)?’ më ngjall parehati të madhe. Ashtu si unë, shumë minoritarë përballen me të tilla pyetje hetimore që t’i legjitimojnë se kush janë dhe se si kanë ardhur aty ku ndodhen. Identiteti im është vepër në ndërtim e sipër: i fragmentuar dhe i përkohshëm. Në një kohë kur kufijtë dhe frontet po kapërcehen më shumë se kurdoherë, pyetja e mësipërme shkakton tepër përshtjellim dhe agresivitet. Ideja e agresivitetit prodhohet kryesisht nga personi që nuk ka vend në kategorinë e një personi tjetër. E thënë me termat e psikologjisë sociale, njerëzit lipsen të veprojnë sipas kufijve që qeveritë e tyre kanë ngritur për ta, dhe kushdo që i kalon këta kufij shihet si “tjetri”. Ato nuk janë ‘të huaj’ dhe as ‘ne’. Ato janë diçka e ndërmjetme. Ku e kanë përkatësinë këta njerëz? Ku është shtëpia e tyre?
Vetë jam “fëmijë i kulturës së tretë”, që nënkupton se kam kaluar një pjesë të konsiderueshme të zhvillimit tim jashtë kulturës së prindërve. Në moshën 13-vjeçare jam zhvendosur nga Shqipëria në Greqi. Jam arsimuar në shqip dhe greqisht, megjithatë pjesën më të madhe të jetës sime arsimore dhe profesionale e kam kaluar në Greqi. Tani që jetoj në Britaninë e Madhe, ndihem si “një emigrante shqiptare e vitit 1991” kur njerëzit strukeshin në qoshe të vogla e të errëta bodrumesh. Britania e Madhe ma shpërfaqi përnjëmend jetën e vërtetë të emigracionit. Jeta përsërit vetveten. Një tjetër kufi i kaluar. Ideja e përkatësisë ndërlikohet. Nuk kam një identitet specifik. Ndoshta është akumulimi i ndërgjegjes sime, edukimit, përvojave dhe ekspozimit ndaj kulturave të ndryshme.
Në vitin 1999, teksa jetonim në Greqi me familjen, na dogjën shtëpinë në qytetin e lindjes, në Shqipëri. Më kujtohet se e vetmja gjë që më përloti ishte shkrumbimi i një kutie të madhe me fotografi familjare bardh e zi. Si fëmijë ua hidhja një sy vazhdimisht atyre fotografive. Ajo kuti mbante të gjithë jetën e prindërve të mi. Kjo ishte përvoja e parë traumatike, që vazhdon të më përndjekë. Arti im përpiqet t’i rikrijojë ato fotografi si të jenë kujtimi i një kujtimi4. Rezultati është më shumë një tregim me montazhe imazhesh të vagullta5. Të gjitha fytyrat e pasqyruara janë fletë të një tregimi, në komunikim të heshtur, por ku secila është e tërhequr në botën e vet6. Ato nuk mund të përcaktohen në kohë dhe hapësirë. Hapësira shtëpiake shndërrohet në një mjedis imagjinar ngjethës. Dallimi mes të brendshmes dhe të jashtmes shuhet, duke i shpënë të dyja në hapësirën e të pandërgjegjshmes dhe ëndrrave.
Objektet vizuale që përpunoj e bëjnë të ditur praninë e tyre përmes mungesës; shpërfaqen si çaste sekuencash filmike që i flasin drejtpërdrejt kulturës bashkëkohore fragmentare7. Figurat me hije fantazmash paraqesin një realitet kompleks të hapësirës dhe psikës intime të gruas. Kam studiuar materialet dhe teknikat tradicionale të pikturimit, por edhe efektin psikologjik që ka vepra tek shikuesi. Më tërheq ta përfshij ekzistencën njerëzore si diçka të papërmbushur, të brishtë dhe “të gabueshme”. Për mua arti është procesi i një përpjekjeje personale për ta kuptuar botën përmes vlerave universale njerëzore. Ndodhem në dy hapësira të ndryshme njëkohësisht: njëra është shoqëria me veçoritë e saj specifike, ndërsa tjetra është hapësira personale jetësore. E banoj kufirin ndarës mes këtyre dy botëve. Si figurë femërore të përshkruar nga vështrimi sehirxhi zakonisht përdor veten. Jam gjithashtu dëshmitare e skenës së një figure femërore subjekt nënshtrimi ndaj simbolizimeve të fuqisë dhe agresionit mashkullor8. Vetë vij nga një familje që beson se gratë duhet të jenë të nënshtruara dhe ku martesat me mblesëri janë ende në traditë; një kulturë e rrënjosur thellë në Shqipërinë ish-komuniste, gjurmët e së cilës mbarëvajnë patologjinë e familjeve shqiptare sot. Kam ngritur krye ndaj të gjitha dëshirave të familjes për të më kurthuar në mblesëri që në moshën 16-vjeçare dhe ende po ia paguaj pasojat.
Tekst i shkruar nga artistja në konsultim me Adela Demetja-n (2022).
1Imazh: Alma Bakiaj, Babai udhëton në pejzazhin pranveror dhe merr frymë, 2007, 170x130cm, Vaj në kanavacë, Kortezi e artistes.
