Iskra Dimitrova
Iskra Dimitrova (1965, Skopje) graduated Philosophy from the Faculty of Philosophy in 1988 and Sculpture from the Faculty of Fine Arts in 1990, at the Ss. Cyril and Methodius University in Skopje.
Iskra Dimitrova is among the artists who have been continuously present on the local and international art scene for more than three decades, with works in various media, including performance, video and installation, exhibited independently – the multimedia projects between 1991 and 1994, as well as at solo ehxibitions in galleries in Madison, USA, 1993; Vrsac, Yugoslavia, 1996; Rochdale, England, and Zagreb, Croatia, 2003; Tokyo, 2004, Yokohama Museum, Japan; Museum of Contemporary Art Skopje, 1996; National Gallery of Macedonia, 1993, 2016 and 2019, etc.
She participates in significant group and international exhibitions including “After the Wall”, Moderna Museet, Stockholm, 1999; “Radiations”, Japan Foundation Forum, Tokyo, 2001; “Narcissisms”, Museum of Contemporary Art Skopje and “Inquiry into Reality”, Museum of Contemporary Art, Belgrade, 2007; “Gender Check”, Museum Moderner Kunst Stiftung, Ludwig, Vienna, 2009; “Realize! Resist! React!”, Moderna Galerija, Ljubljana, 2021; National GalleryTirana; “BANG BANG festival of performance art”, Museum Tinguely, Basel, 2022, etc.
In 1999, Iskra Dimitrova was the unofficial representative of Macedonia at the Venice Biennial, and in 2007, she was part of the exhibition “Global Feminisms”, which featured 40 internationally renowned artists, and which opened a new section of the Brooklyn Museum. The curators Linda Nohlin and Maura Reilly presented Dimitrova’s works in the exhibition catalogue. On the occasion, Dimitrova’s work was among only four works that got a special review in the New York Times.
The focus of her work revolves around exploring and reexamining the relations with the natural environment and the ancient pagan feminine mythology; the body as an immediate nature and experience, as well as the living world and ecological issues in the urban environment. Each with a different approach to the specific topic, the works speak about the boundaries between private intimate space and the public, about the position of women, as well as the functioning of the media sphere and the ways of creating public opinion – works that she shapes as spatial interventions, installations and actions/performances. In recent years, she has been working on long-term activist and art projects concerning the expansion of construction land and the usurpation of private, as well as public space.
I started my art career with multimedia projects that included site specific/installation and performance. At the time I worked in a theater, which I admired, but I preferred the truth and material authenticity that visual art could only offer. That’s why I almost fanatically insisted on using natural materials only (raw wool, soil, branches, fire, darkness, wax, water, etc.), exploring Slavic and universal “dark” female mythology and performing in a ritualistic way, mainly in the development of fire activity. In the projects I simultaneously еngaged all the senses (visual, olfactory, audio, light, dynamics, heat, etc.) in order to create a “total artwork” (Gesamtkunstwerk).12
In my later projects, I started working with casts of my own body, adding a touch of physical authenticity into the artwork. The subject I was exploring at the time was both death attraction and phobia. I kept using not only light, sound (usually me singing simple meditative sounds) and smell components in the installation works, but dynamics as well.
In Thalamos, I placed a dough cast of my body curled up in a fetal position in the middle of a room full of flour. The illumination beneath the body cast was slowly intensifying creating a light sculpture, only to dampen down again, alternating from light to dark.3
Thanatometamorphosis, Bridal Chamber and Remains were three installations as part of the project Memento mori (Remember that you must die), done at the Museum of Contemporary Art in 1997. Thanatometamorphosis was a black room with an aquarium full of black liquid, in which a cast of the artist’s body made of dark wax was placed, depicting death’s negative aspects. In 1997, I wrote this: “To make a cast of your own body is a wish to see your own death, your own corpse in a process of thanatometamorphosis, and also to see yourself in another situation of creating a different body.”4
Bridal Chamber was a white paper body cast floating in the air, above a huge cloud-like wool that reacted on (UV) black light.5
One of the last projects of these series is Funiculus umbilicalis (Umbilical cord) – the work symbolizes the endless cord inside the female lineage bodies. The dynamic element is the steam coming up of the bloodless torso. The audience in Stockholm and Tokyo was encouraged to touch the warm piece of body, unlike “don’t touch the artwork” signage world around.6
In 1999, I put on the performance WC (Wonderful Creatures) as continuation of the interactive installation with a coffin I have done before. It was the Unofficial Presentation of Macedonia at the Venice Biennial. While gliding through the Venice Canals, I was reading a romantic story through a megaphone in front of a mirrored coffin. A political affair was created prior to my Venice presentation and this project was my first shout out against political manipulation of artists.78
In 2006, I did the installation historyofasexuality. Unlike the barbershop as a male exclusive space, it was my personal barbershop – for all genders. I made four stories from visitors who left hairs at my house. Fiber photographs are authentic visual stories. The installation included specially arranged “music” made of scissors and the smell of a barber shop.910
Since 2008 I have been fighting the urban mafia through my art in many different ways. Perhaps as a result, many times my works have been subject to political humiliation. Faith Hope Love, 2012 is an urban installation consisting of three willows placed in huge bottomless stainless steel “pots” in the middle of the river. It is a memory of the city’s vegetation, which is gradually disappearing before the urban mafia that erects the buildings. The art project was used politically by the opposition party and repeatedly abused by orchestrated political attacks for the next 10 years.11
Minimalism for Dogs were performances done excusively for the dogs and their owners.12
In 2018, the political context in Macedonia changed and there was a chance for a new beginning. I thought the time is right to face the previous political manipulation of the artwork in order to be aware of the functioning of the media sphere and the ways of creating public opinion, i.e. the danger of political manipulation. So, in 2019, I staged a huge exhibition @Traces, consisting of few installations.13
In What Did People Say, comments, posts, tweets from social media were displayed depicting (mainly) the hate speech against the urban installation Faith Hope Love.1415 In What Did Art Critics Write, copies of mostly empty paper and not so much text were displayed, depicting the art critics’ silence concerning the same installation.16
In 2020-2023, the urban mafia came to my neighborhood to build a huge building in our small, narrow street. As a community we fought in every possible legal way, with documents, talks with the authorities, protests, petitions, media, etc. In several projects, the community participated in the struggle for our existential rights with projects able to attract media attention.
In Respect Residents Law Neighborhood DUP, 2020 the trucks on the legal construction site literally trample on “law, order, neighborhood, residents, urban plans, respect”, in Skopje, the artist’s street.171819
The text is a result of the invitation by Ivana Vaseva (2025).
1Image: Magna Mater Deorum
2Image: Saransaka
3Image: Thalamos
4Image: Thanatometamorphosis
5Image: Bridal Chamber
6Image: Funiculus umbilicalis (Umbilical cord)
7Image: WC (Wonderful Creatures)
8Image: WC (Wonderful Creatures)
9Image: historyofasexuality
10Image: historyofasexuality
11Image: Faith Hope Love
12Image: Minimalism for Dogs
13Image: @Traces
14Video: What did people say…
15Image: What did people say…
16Image: What did art critics write…
17Image: Respect Residents Law Neighborhood DUP
18Video: Respect Residents Law Neighborhood DUP
19Video: Respect Residents Law Neighborhood DUP
Искра Димитрова (1965, Скопје) завршила филозофија на Филозофскиот факултет во Скопје во 1988 година, и скулптура на Факултетот за ликовни уметности во Скопје во 1990 година.
Искра Димитрова се вбројува меѓу уметниците кои континуирано се присутни на локалната и меѓународната уметничка сцена повеќе од три децении, со дела во различни медиуми, вклучувајќи перформанс, видео и инсталација, изложувани самостојно – мултимедијалните проекти од 1991 до 1994 година, а потоа и самостојни изложби во галерии во Медисон, САД,1993 година; Вршац во Југославија, 1996 година; Рочдејл, Англија, и Загреб, Хрватска, 2003 година; Токио, 2004 година, музејот Јокохама во Јапонија; Музејот на современата уметност во Скопје, 1996 година; Националната галерија на Македонија во 1993, 2016 и 2019 година итн.
Учествува на значајни групни и меѓународни изложби меѓу кои „После ѕидот“, Модерна музеет, Стокхолм, 1999 година; „Зрачења“, Форум на Јапонската фондација, Токио, 2001 година; „Нарцизми“, Музеј на современата уметност Скопје и „Истражување на јавниот простор“, Музеј на современа уметност, Белград, 2007 година; „Џендер чек“, Музеј на модерна уметност Лудвиг, Виена, 2009 година; „Realize! Resist! React!“, Модерна галерија, Љубљана, 2021 година, Национална галерија Тирана; „Бенг бенг фестивал на уметноста на перформансот“, Музеј Тингели, Базел, 2022 година итн.
Во 1999 година Искра Димитрова е неофицијална претставничка на Македонија на Биеналето во Венеција, а во 2007 годинатаа е дел од изложбата „Глобални феминизми“, на која учествуваа 40 меѓународно реномирани уметнички, со која се отвориновиот дел на Бруклинскиот музеј. За нејзините дела во каталогот пишуваа Линда Нохлин и Шарлота Котик. Во таа пригода, делото на Димитрова беше меѓу само четирите за кои имаше посебен осврт и во Њујорк Тајмс.
Во фокусот на нејзината работа е истражување и преиспитување на релациите со природниот амбиент и древната паганска женска митологија; на телото како непосредна природа и искуство, како и живиот свет и еколошките проблеми во урбаната средина. Со различен пристап кон специфичната тема, делата зборуваат за границите помеѓу приватниот интимен простор и јавното, за позицијата на жената, како и функционирањето на медиумската сфера и начините на креирање на јавното мислење – дела кои таа ги обликува како просторни интервенции, инсталации и акции/перформанси. Во последните години работи на долгорочни активистичко-уметнички проекти кои се однесуваат на градежната експанзија и узурпацијата на приватниот, но и јавниот простор.
Ја започнав мојата уметничка кариера со мултимедијални проекти – кои вклучуваа сајт-специфик/инсталација и перформанс. Во тоа време работев во театар, на кој му се восхитував, но ја претпочитав вистината и материјалната автентичност што само визуелната уметност може да ги понуди. Затоа речиси фанатично инсистирав да ги користам само природните материјали (сурова волна, земја, гранки, оган, темнина, восок, вода итн.), да ја истражувам словенската и универзалната „темна“ женска митологија и да настапувам на ритуалистички начин, главно во развојот на активноста на огнот. Во проектите истовремено ги користев сите сетила (визуелни, мирисни, аудио, светлина, динамика, топлина итн.) за да создадам „тотално уметничко дело“ (Gesamtkunstwerk).12
Во подоцнежните проекти почнав да работам со одливка од моето тело, додавајќи допир на физичка автентичност во уметничкото дело. Темата што ја истражував во тоа време беше истовремено и привлечноста и стравот од смртта. Продолжив да ги користам не само компонентите на светлината, звукот (обично моето пеење на едноставен медитативен звук) и мирисот во инсталациите туку и динамиката.
Во Таламос поставив одливка од тесто од моето тело во положба на ембрион во средината на просторија полна со брашно. Светлината под одливката полека се засилуваше создавајќи светлосна скулптура и потоа повторно потонуваше во темнина.3
Thanatometamorphosis, Bridal Chamber и Remains беа трите инсталации од проектот Memento mori, направен во Музејот на современа уметност во 1997 година.Танатометаморфозис беше темна соба со аквариум полн со црна течност, во која беше поставена одливката од телото на уметницата направена од темен восок, што ги прикажува негативните аспекти на смртта. Во 1997 година напишав: „Да се направи одливка од сопственото тело е желба да ја видите сопствената смрт, сопствениот труп во процес на танатометаморфоза, а исто така да се видите себеси во друга ситуација, на создавање поинакво тело“.4
Невестинска соба беше просторија со хартиено тело кое лебдеше во воздухот, над огромна волна, слична на облак, што реагираше на УВ светлина, прикажувајќи ги позитивните аспекти на смртта.5
Еден од последните проекти од оваа серија е Funiculus umbilicalis (Папочна врвка) – делото ја симболизира бескрајната врвка во телата по женската линија. Динамичниот елемент е пареата што доаѓа од бескрвното торзо. Публиката во Стокхолм и во Токио беше охрабрена да го допре топлото парче тело, за разлика од натписите „не допирајте ги уметничките дела“ ширум светот.6
Во 1999 година го направив перформансот WC (Wonderful Creatures) како продолжение на интерактивната инсталација со ковчег што ја направив претходно. Тоа беше неофицијално претставување на Македонија на Венециското Биенале. Додека пловев со гондола низ каналите во Венеција, читав романтична приказна преку мегафон пред ковчегот со огледало. Пред да заминам во Венеција беше искреирана политичка афера и овој проект беше мојот прв крик против политичката манипулација на уметникот.78
Во 2006 година ја направив инсталацијата historyofsexuality. За разлика од берберницата како машки ексклузивен простор, таа беше лична берберница – за сите родови. Направив четири приказни од посетители кои оставија влакна кај мене дома. Фотографиите со влакна се автентични визуелни приказни. Инсталацијата вклучуваше специјално уредена „музика“ од ножици и мирис на берберница. 910
Од 2008 година до денес на многу различни начини се борам со урбаната мафија преку мојата уметност. Можеби како резултат на тоа, многупати моите дела биле предмет на политичко понижување.
Faith Hope Love, 2012, е урбана инсталација составена од три врби сместени во огромни „саксии“ од нерѓосувачки челик восредината на реката. Тоа е споменик на вегетацијата на градот, која постепено исчезнува пред урбаната мафија која континуирано со години го уништува градот. Уметничкиот проект беше политички искористен од опозициската партија и постојано злоупотребуван со оркестрирани политички напади во следните 10 години.911
Минимализам за кучиња беа перформанси изведени исклучиво за кучињата и нивните сопственици.12
Во 2018 година политичкиот контекст во Македонија се промени и имаше шанса за нов почеток. Мислев дека е вистинско време да се соочиме со претходната политичка манипулација со уметничкото дело за да бидеме посвесни за функционирањето на медиумската сфера и начините на креирање на јавното мислење, поконкретно за опасноста од политичка манипулација.
Така, во 2019 година ја направив огромната изложба @Traces, составена од неколку инсталации.13
Во Што рекоа луѓето беа прикажани коментари, објави, твитови од социјалните мрежи кои го прикажуваат (главно) говорот на омраза кон урбаната инсталација Faith Hope Love.1415
Во Што напишаа уметничките критичари беа поставени копии од текстови, главно празни, прикажувајќи го молкот на уметничките критичари за истата инсталација.16
Во 2020-2023 година, урбаната мафија стаса и до моето маало, за да изгради огромна зграда во нашата мала, тесна уличка. Како заедница се боревме на секој можен законски начин, со документи, разговори со властите, протести, петиции, медиуми итн. Во неколку проекти заедницата учествуваше во борбата за нашите егзистенцијални права со проекти кои можеа да го привлечат медиумското внимание.
Во Respect Residents Law Neighborhood DUP, 2020, камионите на легално градилиште буквално газат по „закон, ред, маало, жители, урбанистички планови, почит“, Скопје, уличка на уметницата.171819
Текстот е резултат на поканата од Ивана Васева (2025).
1Слика: Magna Mater Deorum
2Слика: Сарансака
3Слика: Таламос
4Слика: Танатометаморфозис
5Слика: Невестинска соба
6Слика: Папочна врвка
7Слика: WC (Wonderful Creatures)
8Слика: WC (Wonderful Creatures)
9Слика: historyofasexuality
10Слика: historyofasexuality
11Слика: Faith Hope Love
12Слика: Минимализам за кучиња
13Слика: @Traces
14Видео: Што рекоа луѓето
15Слика: Што рекоа луѓето
16Слика: Што напишаа уметничките критичари
17Слика: Respect Residents Law Neighborhood DUP
18Видео: Respect Residents Law Neighborhood DUP
19Видео: Respect Residents Law Neighborhood DUP
