Enza Rripaj

– born in 1995 in Shkodër, she is a visual artist who lives and works in Tirana. From 2013 to 2016, she studied  “Painting and Graphics” at Luigj Gurakuqi University in Shkodër. From September to December 2019, she was a full-time student at the Institute of Arts in Siena, Italy. From 2022 to 2024, she pursued a Master’s degree in “Multimedia” at the University of Arts in Tirana. In 2023, she was part of the alternative educational program “Curating with Care” at Tirana Art Lab. Her artistic practice explores the interaction between time and the possibilities offered by language through mediums such as video art, installation, and writing.

Time and language are essential elements in my artistic practice. Language, as an instrument, helps articulate ideas and interacts with time as my inside communicates with my outside and vice versa. I often describe the process of creation as a journey towards a dark and empty space, within which the transformation of sensations into concepts takes place, to then be transferred in the medium of video art, installation and writing. Time is not simply a linear progression; it is a fluid landscape where past, present and future collide.

Language is a living entity, and I am drawn to its duality—both as a bridge for communication and as a barrier to fully expressing oneself. In this way, I aim to elevate language beyond its conventional role, allowing it to resonate as an art form in service of the visual.

Language helps us overcome the limitations of time, allowing us to recall the past or imagine the future. It has the power to reframe a single moment, altering the tone, style, and meaning of a situation depending on the temporal context. Time, in turn, can shape language. Its evolution influences vocabulary, expressions, and the way a language reflects the world around it. Expressions that may have had specific meanings in the past can take on new connotations in today’s circumstances. In my writings, facts blend and merge with the freedom of my imagination, creating an atmosphere that often shifts into the grotesque.

Time shapes language, but language also enables us to understand and interpret the passage of time. This relationship, both evident and complex, explains my two most recent projects.

A Moment (2023 – ongoing) 1 explores the continuous writing of time, second by second, within a hand-bound notebook measuring 5×7 cm. A manipulated or “frozen” time, as I call it, becomes the extension of a single moment in space—an internal struggle between the time granted to me at birth and the time I create. Currently, I am working on notebook No. XVIII, with a recorded duration of 5 hours, 53 minutes, and 51 seconds.

A Drop of Light (2024) was part of Performative Exhibition #4 – The Written Cave at the Gallery of Digital Arts Korçë, a project by Tirana Art Lab. The work centers on a hand-bound booklet 2 containing both writing and digital images. The text is dictated by my own voice—an imaginary narrative inspired by my exploration of the Written Cave in the Small Prespa area. The contrast between the underground and the surface, the cave and the meta-cave, light and darkness shapes the entire narrative in a metaphorical and symbolic way. At its core stands the figure of the deer— one of figures in rock paintings of Spilë Cave, also known as The Written Cave.

Trapped Light (2024) is a video artwork (07’02”) featuring a static image 3. It depicts a silent dialogue between a ray of sunlight entering the abandoned space of Zog’s Villa in Shirokë and myself, as I watch it stretch until it “extinguishes.” Symbolically, the past is a living presence that shapes the present, while light becomes the only visitor.

Dusk (2023) is a video artwork (08’18”) featuring a static image. It captures the image of an old well in my grandmother’s courtyard, accompanied by the repetitive sound of the bell from Shkodër Cathedral4. The chime deliberately echoes over and over as dusk falls.

Stone, Imaginary Drawing (2024) is an installation piece, part of the Gur exhibition at GurGur Gallery in Petrelë. When we describe a figure or object, the mind is stimulated to construct an image of it. In this case, the subject is a stone—one that only I have seen5. Instead of depicting it visually, I provide a brief written description on a piece of paper, leaving the audience to imagine the stone while facing an empty square on the wall. Through this act, the imagined stone, shaped by multiple perspectives, drifts further and further away from the real one.

Far Is Near, Near Is Even Farther (2023)6 describes the melting of an ice cube inside a glass placed outdoors from 22:16 to 07:15. The process unfolds at a temperature ranging from 0 to 3 degrees Celsius. During this time frame, the two states of water—liquid and solid—gradually drift apart, despite remaining contained within the same vessel. It is time itself that separates them, even in their proximity. The melting occurs over 8 hours, 59 minutes, 27.66 seconds.

I (2016) is an installation at the Museum of Testimony and Remembrance in Shkodër, displayed next to a museum stand7. The work is based on 25 empty rectangles, each containing the pronoun I written in 25 different languages spoken in countries where the communist regime existed. Symbolically, it represents the continuation of the process of identifying the victims of the communist dictatorship in Albania.

Untitled 1 (2016) is a video-performance8, resulting from a collaboration between Luigj Gurakuqi University, the Faculty of Painting and Graphics in Shkodër, the Paolo Grassi Theater School in Milan, and Art House Shkodër. In Milan, the most common mode of transport is the tram, and its tracks are wide enough to allow a small ball to move, propelled by my breath.

Untitled 2 (2016) is a video-performance9, where the experience begun in Milan continued for one week in Shkodër. In this work, I positioned myself inside Cell No. 1 at the Museum of Testimony and Remembrance in Shkodër, with four rubber balls, which I threw with all my strength across the cell. The balls ricocheted off the walls and then struck my body. The act continues for several minutes. The symbolism lies in the first-person experience of the pain felt by those who were once confined within those four walls.

Art is not necessarily a tool for transformation. In my case, art does not aim to change one perspective or another, nor to improve, but to offer a deeper understanding of what is already present.

Time is a universal dimension, but not its experience. Language is a common tool for communication, but not its understanding. Both are closely tied to the development of a society.

That being said, I choose to distance myself from the present, without being trapped in a single moment, easing the burden of existence in two forms: as an individual and as an artist.

Statement written by the artist in consultation with Adela Demetja (2025).

1Enza Rripaj, An instant, 2023 - infinite, Pencil on paper
2Enza Rripaj, A Drop of Light, Booklet with writing and digital images
3Enza Rripaj, Stuck Light, 2024, Video, 7’1”
4Enza Rripaj, Dusk, 2023, Video, 8’17”
5Enza Rripaj, Stone, 2024, Installation, Pencil on the wall
6Enza Rripaj, I, 2016, Installation at the Museum of Testimony and Memory Shkodra
7Enza Ripaj, Far Is Near, Near Is Even Farther, 2023, Installation at the FAB Gallery
8Enza Rripaj, Untitled 1, 2016, Video performance, 01’24”
9Enza Rripaj, Untitled 2, 2016, Video performance, 03'37"

– e indur më 1995 në Shkodër, është një artiste vizuale që jeton e punon në Tiranë. Në vitet 2013-2016 ka studiuar Bachelor në “Pikturë dhe Grafikë” në Universitetin “Luigj Gurakuqi” Shkodër. Në muajt shtator-dhjetor të vitit 2019 ka qenë studente me kohë të plotë në Institutin e Arteve në Siena Itali. Në vitet 2022-2024 ka studiuar Master në “Multimedia” në Universitetin e Arteve Tiranë. Në muajt shtator-dhjetor të vitit 2023 ishte pjesë e Shkollës Alternative “Kurim me Përkujdesje” nga Tirana Art Lab. Praktika e saj artistike eksploron një ndërveprim të vazhdueshëm mes kohës dhe mundësive që ofron gjuha, nëpërmjet mediumeve si; video art, instalacion, shkrim.

Koha dhe gjuha janë elemente thelbësore në praktikën time artistike. Gjuha, si një instrument, ndihmon në artikulimin e ideve dhe ndërvepron me kohën ashtu siç brendia ime komunikon me të jashtmen dhe anasjelltas. Procesin e krijimit e cilësoj shpesh si rrugëtim drejt një hapësire të errët dhe bosh, brenda të cilit ndodh transformimi i ndjesive në koncepte, të shpërfaqura më pas në mediumin e video art-it, instalacionit dhe shkrimit. Koha nuk është thjesht një progres linear; ajo është një peizazh fluid, ku e kaluara, e tashmja dhe e ardhmja përplasen. 

Gjuha është një entitet i gjallë, dhe më tërheq dualiteti i saj; si një urë për të komunikuar, dhe si një pengesë për të shprehur plotësisht veten. Në këtë mënyrë synoj të ngre gjuhën përtej rolit konvencional që ka, duke i lejuar asaj të rezonojë si një formë arti vetë në funksion të vizuales. 

Gjuha ndihmon të kapërcejmë kufizimet e kohës, duke na lejuar të rikujtojmë të kaluarën ose të imagjinojmë të ardhmen. Ajo ka fuqinë për të riformuluar një çast të vetëm, duke ndryshuar tonin, stilin dhe kuptimin e një situate sipas kontekstit kohor. Koha, po ashtu, mund të formojë gjuhën. Evolucioni i saj ndikon në fjalor, në shprehje dhe në mënyrën se si një gjuhë pasqyron botën që e rrethon. Shprehje që mund të kenë pasur kuptime të veçanta në të kaluarën mund të marrin një konotacion të ri në rrethanat e sotme. Në shkrimet e mia faktet shkrihen e përzihen me trillin e imagjinatës sime, duke krijuar një atmosferë që shpesh kalon në grotesk. 

Koha modelon gjuhën, por edhe gjuha na mundëson të kuptojmë dhe të interpretojmë kalimin e kohës. Kjo marrëdhënie, sa e qartë, po aq komplekse, shpjegon dy projektet e mia të fundit. 

Një çast (2023 e në vazhdim)1, ka të bëjë me shkrimin e vazhdueshëm të kohës, sekond pas sekondi brenda një blloku të lidhur me dorë, me përmasa 5×7 cm. Një kohë e manipuluar apo e ngrirë, siç e quaj unë, në vetvete është tejzgjatja e një çasti në hapësirë, ku thellë brenda meje vjen si një luftë mes kohës që më është dhënë në lindje dhe kohës së krijuar. Aktualisht jam në bllokun nr. XVIII, me 5 orë e 53 minuta e 51 sekonda. 

Një pikë dritë (2024), pjesë e Ekspozitës Performative #4 – Shpella e Shkruar, në Galerinë e Arteve Digjitale Korçë, projekt nga Tirana Art Lab. Puna përqëndrohet tek një libërth i lidhur me dorë2, me në brendësi shkrim dhe imazhe digjitale. Shkrimi diktohet nga zëri im. Është një rrëfim imagjinar, i cili vjen si ngacmim/frymëzim nga eksplorimi në Shpellën e Shkruar, në zonën e Prespës së vogël. Bota e nëndheshme dhe mbitoka, shpella dhe meta-shpella, drita dhe terri, shoqërojnë të gjithë rrëfimin kontrastiv, metaforik dhe simbolik, me në qendër figurën e drerit, një nga pikturat shkëmbore të Spilesë, ndryshe Shpella e Shkruar. 

Dritë që ngec (2024), video art, 07’02”, imazh i palëvizshëm3. Është një dialog i heshtur mes një rreze dielli që hyn brenda hapësirës së braktisur Vila e Zogut në Shirokë dhe meje, teksa e shoh që zgjatet, derisa “fiket”. Simbolikisht, e kaluara është një prani e gjallë që formëson të tashmen dhe drita bëhet vizitori i vetëm.

Muzg (2023), video art, 08’18”, imazh i palëvizshëm. Është imazhi i një pusi të vjetër në oborrin e gjyshes, shoqëruar me tingullin e këmbanës së Katedrales Shkodër4, ku qëllimisht përsëritet herë pas here, përpos rënies së muzgut. 

Gur, vizatim imagjinar (2024), është një vepër instalacion. Pjesë e ekspozitës Gur në galerinë GurGur, Petrelë. Kur përshkruajmë një figurë apo objekt mendja jonë ngacmohet të krijojë imazhin e asaj figure5. Në rastin në fjalë është një gur, të cilin e kam parë vetëm unë, por e jap të përshkruar shkurtimisht në një letër dhe i lë publikut t’a imagjinojë gurin, përballë një kuadrati bosh në mur. Ky akt bën që guri i imagjinuar nga shumë njerëz t’i ikë përherë e më shumë gurit real.  

Larg është afër, afër edhe më larg (2023)6, përshkruan shkrirjen e një kubi prej akulli brenda një gote, të vendosur jashtë, nga ora 22:16 deri në ora 07:15. Shkrirja ndodh nën temperaturën që varion nga 0 deri në 3 gradë. Gjatë këtij harku kohor, dy gjendjet e ujit, të lëngshëm dhe të ngurtë, largohen nga njëra tjetra edhe pse vazhdojnë të qëndrojnë brenda një ene. Është koha ajo që i largon, edhe pse duke qenë afër. Shkrirja ndodh për 8 orë, 59 minuta, 27 sekonda e 66 të qindtat e sekondit (08:59:27.66). 

Unë (2016) është një instalacion në Muzeun e Dëshmisë dhe Kujtesës Shkodër, në stendat muzeale përbri7. Puna bazohet në 25 drejtkëndësha bosh, ku në çdo drejtkëndësh është i shkruar përemri vetor Unë, në 25 gjuhë ku regjimi komunist ka ekzistuar. Në mënyrë simbolike është vazhdimësia e procesit të evidentimit të viktimave të diktaturës komuniste në Shqipëri. 

Pa titull 1 (2016), është një video-performancë8, që vjen si rezultat i një bashkëpunimi mes Universitetit “Luigj Gurakuqi”, Fakultetit “Pikturë dhe Grafikë” Shkodër, shkollës teatrore “Paolo Grassi” Milano dhe Art House Shkodër. Në Milano mjeti më i përdorur i transportit është trami dhe shinat e tij janë mjaftueshëm të mëdha për një top të vogël, i cili lëviz me anë të frymës sime. 

Pa titull 2 (2016) është një video-performancë9 ku eksperienca e nisur në Milano vazhdoi për 1 javë në Shkodër. Në këtë vepër, unë vendosem brenda qelisë numër 1 në Muzeun e Dëshmisë dhe Kujtesës Shkodër, me 4 topa llastiku, të cilët i hedh me sa fuqi kam nepër qeli. Topat e llastikut shkapeten me muret e më pas më godasin në trup. Akti vazhdon për disa minuta. Simbolika qëndron në përjetimin në vetë të parë të dhimbjes së atyre që kanë qëndruar brenda atyre 4 mureve. 

Arti nuk është domosdo një mjet transformimi. Në rastin tim, arti nuk ka qëllim të ndryshojë një çasje apo një tjetër, e as të përmirësojë, por të ofrojë një kuptim të thellë të asaj që është tashmë e pranishme. 

Koha është dimension universal, por jo përjetimi i saj. Gjuha është instrument i përbashkët komunikimi, por jo të kuptuarit e saj. Dhe që të dyja lidhen ngushtë me zhvillimin e një shoqërie. Thënë kjo, unë zgjedh të distancohem nga e tashmja, pa u bllokuar në një çast të vetëm, duke lehtësuar rëndesën e të ekzistuarit në dy forma; si individ dhe si artist. 

Tekst i shkruar nga artistja në konsultim me Adela Demetja-n (2025).

1Enza Rripaj, Një çast, 2023 - infinit, Laps në letër
2Enza Rripaj, Një pikë dritë, Libërth me shkrim dhe imazhe digjitale
3Enza Rripaj, Dritë që ngec, 2024, Video, 7’1”
4Enza Rripaj, Muzg, 2023, Video, 8’17”
5Enza Rripaj, Gur, 2024, Instalacion, laps në mur 
6Enza Rripaj, Unë, 2016, Instalacion, letër në mur
7Enza Ripaj, Larg është afër, afër edhe më larg, 2023, Instalacion në Galerinë FAB
8Enza Rripaj, Pa titull 1, 2016, Video performancë, 1’24”
9Enza Rripaj, Pa titull 2, 2016, Shkodër, Video performancë, 03’37”